Hij is geen zendeling geworden, maar is het toch een beetje. Met de voorstelling Zie De Mens wil Tim Schouten naar eigen zeggen de wereld een beetje beter maken. Zijn onderzoek naar de vraag of je van iedereen kan houden zit vol optimisme en vergevingsgezindheid.
Voor ons zien we een foto van twee omhelzende mensen. Theatermaker Tim Schouten vertelt ons over Eva Kor, een vrouw die Auschwitz overleefde en vele jaren later een SS-commandant omhelsde tijdens diens veroordeling. Als Kor iemand kon vergeven die zoveel leed heeft aangericht, is het dan ook voor ons mogelijk om van iedereen te houden, ongeacht wat ze gedaan hebben?
Met die vraag begint Schouten een theatraal en muzikaal onderzoek naar vergeving. Schouten wisselt zijn eigen bespiegelingen af met korte zangpartijen die hij voor een gouden cirkel uitvoert, waardoor het lijkt of er een aureool achter hem schijnt. De foto’s die hij bij zich houdt van de omhelzing of van beroemde (en beruchte) publieke figuren krijgen hierdoor een extra sacrale dimensie.
Via koptelefoons horen we de interviews die hij voerde met drie kinderen en de gedachten die zij hebben over liefhebben en vergeven. Waar volwassenen soms moeite hebben om te zeggen dat ze van iemand houden, steken de kinderen zonder gêne van wal: ze houden van familieleden, van schoolvriendjes en zelfs van hun favoriete YouTubers. En ook de personen waar ze niet van houden, maken vaak nog kans om het goed te maken.
Kinderen staan in deze voorstelling duidelijk symbool voor onschuld. Dat wordt nog eens onderstreept wanneer Schouten drie foto’s laat zien en ons vraagt of we wel of niet van deze figuren kunnen houden. Over Martin Luther King en Vladimir Poetin zijn de oordelen snel geveld, maar over het onbekende kind op de tweede foto moet het publiek langer nadenken. Een kind kan niks op zijn kerfstok hebben. Toch?
Dan blijkt dat dit kind als volwassene verschrikkelijke dingen heeft gedaan en is de clue dat elke misdadiger ooit onschuldig is geweest. Dat klinkt inspirerend, maar het is een open deur. Natuurlijk kunnen we houden van een nog onschuldig kind. De vraag is of we ook kunnen of moeten houden van iemand die verschrikkelijke misdaden heeft begaan.
Die vraag is een stuk moeilijker. Als Schouten aan de kinderen vraagt of ze zelfs van Poetin zouden kunnen houden, geeft hij zelf toe dat hij niet weet of hij het kan. Dax vraagt zich niet alleen af of hij Poetin kan vergeven, maar ook wat hij er concreet voor zou moeten doen: niet alleen de oorlog stoppen, maar ook alle verwoeste steden in Oekraïne heropbouwen. En dan kan je je als publiek afvragen of dat afdoende is en of het überhaupt mogelijk is om zulke grove schendingen van de mensheid te herstellen. De voorstelling gaat nu niet alleen over vergeving, maar ook over reparatie.
Over die vraag wordt verder niet zo veel nagedacht, wat de voorstelling wat onbevredigend maakt. Ondanks zijn worstelingen met Poetin voel je aan alles dat Schouten gelooft dat je inderdaad van iedereen kan houden. Als een echte zendeling hoopt hij mensen nader tot elkaar te brengen en verschillen te overbruggen. Dat klinkt mooi, maar je wordt niet echt aan het denken gezet over het werk dat gedaan moet worden voordat men elkaar echt in de ogen kan kijken. En of dat altijd mogelijk of zelfs wenselijk is.
Zie De Mens kan dus wel wat meer schuren. Tegenover het optimisme kunnen wat meer kritische noten geplaatst worden. Schouten gebruikt deze voorstelling echter ook als een aanmoediging voor een groter gesprek: op de Parade, maar ook in kerken, moskeeën en bedrijfsgebouwen. En daar slaagt het in, zeker in een tijd waarin het vaak gaat over waarin er veel wordt nagedacht over goed en fout en minder over vergeving en reparatie.
Foto’s: Naydienne Bonifacio
