Zo’n drie jaar geleden luisterde ik naar een podcast waar iconische figuren uit de hiphopcultuur werden geïnterviewd terwijl er steeds shotjes rondgingen. De premisse is helder. Zowel interviewers als gast verliezen langzaam hun remmingen en zo komen we uit bij verhalen die anders wellicht nooit boven hadden komen drijven. In deze aflevering interviewden de twee hosts de legendarische rapper DMX. Iemand die in mijn jonge jaren van grote invloed op mij was. Niet in de laatste plaats omdat hij zo ongelooflijk eerlijk was in zijn muziek. De manier waarop hij zijn taal in elkaar vlocht gaf me altijd een nieuwe lens waardoorheen ik naar mezelf kon kijken.
In dit specifieke interview is er een moment waarin hij, zoals alleen zeer begaafde wordsmiths dat kunnen, in verraderlijk simpele taal ons maant om hetgeen waarmee we geconfronteerd worden, te geloven.
Hij zei, en ik citeer, ‘Always trust everyone to be themselves. But trust in the fact that you can see them well. Trust a snake to bite you. Trust a liar to lie to you & trust a thief to steal from you.’
Nu is dit op zichzelf niet een bijzonder diepgravend idee maar toch was het het eerste dat in mij opkwam toen ik net als de rest van het land vernam dat de btw op alles dat ik liefheb aanzienlijk zal stijgen. De politieke ellende die de komende 4 jaar door het land zal woekeren is evident. Het zijn altijd de partijen die het hardst claimen te vechten voor de Nederlandse cultuur, die zich bereidwillig tonen om de hoeders van haar verhalen steeds verder de verdomhoek in te duwen. Vanuit de sector klonk een kakofonie van woede, verontwaardiging en vroeg ingezette rouw. Al snel hoorde ik van brandbrieven en petities, die ook ik plichtsgetrouw allemaal zal ondertekenen. Uit de niet-cultuurminnende hoek vernam ik enthousiasme. Dat die woke lui maar eens echt werk moesten gaan zoeken. U kent het wel.
Mijn gedachten brachten me echter ergens anders. Want wat zegt het over een maatschappij als we de toegang tot haar verhalen financieel gaan gatekeepen?
Er zijn valide gesprekken te voeren over de afstand die veel mensen voelen ten opzichte van de cultuursector en de wijze waarop we dit hiaat dienen te adresseren. Want, als we de kunsten van belang achten voor iedereen, hebben we dan niet ook de verantwoordelijkheid om dat belang te blijven benadrukken, ook bij hen die zich buiten onze bubbels bevinden? Op welke manier falen we hierin? En hoe verstevigen we het idee van het bredere maatschappelijke belang van de kunsten bij hen die gevoelig zijn voor de verdachtmaking ervan?
De acteur James McAvoy benadrukte bijna 10 jaar geleden in een interview met Stephen Colbert het belang van toegang tot de kunsten via het onderwijs. Omdat dit, en dit onderschrijf ik, wellicht een van de meer potente manieren is om sociale mobiliteit te bewerkstelligen. Want zij die toegang krijgen tot verhalen waarvan zij onderdeel uit mogen maken, ondergaan een transformatie. Wie zichzelf leert zien door de ogen van een ander, ontdekt de prikkelende potentie van hun eigen menszijn.
Waarom dan deze keuzes van dit rechtse kabinet? Welke ideologische motivaties brengen mensen in posities van macht ertoe om deze potentie te willen dimmen? Vragen waar, als je me tegenkomt in een kunstenaarscafé of bij een voorstelling, ik graag nog een keer over uitweid. Maar belangrijker nu, nog voor al de brandbrieven en petities, is dat we luisteren naar de woorden van DMX. Het kost te veel energie om niet te geloven wat we zien. En wat we zien is het actief scheiden van een samenleving van haar verhalen. Doodeng.
Want wat deze politici maar al te goed weten is het belang van het verhaal en de invloed van zij die ze mogen vertellen. Toegang tot informatie evenzo. En beleid dat die toegang bemoeilijkt, is beleid dat ons actief poogt te verwijderen van onze medemenselijkheid. Het is een oorlogsverklaring.
Maar het is een inherent onderdeel van conflict dat er mensen opstaan die ertegen ageren. Zo zijn we nu eenmaal. En zodoende is dit dan ook mijn pleidooi voor verzet. Want ja, de kunstenaar moet gecompenseerd en ja, de producties kosten veel. Maar ook is er de immateriële waarde van hetgeen we liefhebben. En het is aan ons om bruggen te bouwen over het hiaat heen. Het is aan ons, om hen die verwijderd zijn van onze gedeelde verhalen terug te laten geloven in de noodzaak ervan. We moeten geloven wat ons wordt getoond. En daarop reageren.
Dossiers
