Natuurlijk zijn we als voorbeeldig publiek bereid alles wat er op toneel gebeurt voor waarheid aan te nemen, ten minste voor de duur van de voorstelling. Maar het is en blijft wel een theatervoorstelling van dit Catalaanse gezelschap. Dus de hele dialoogtekst tussen gebruiker en chatbot, een GTP-chat die groot op het scherm achterop het toneel geprojecteerd wordt, is niet noodzakelijkerwijs een getrouwe weergave van een door AI verkregen proces.
Het kan net zo goed door regisseurs Álex Serrano en Pau Palacios uitgeschreven zijn, al dan niet met gebruik van een chatbot. Wat opvalt, is vooral hoe de chatbot erin slaagt ook vanuit zichzelf te reflecteren over zijn eigen proces, waardoor de indruk versterkt wordt dat het gaat om een reëel bestaande menselijke identiteit – hetgeen vervolgens door de chatbot zelf ruimschoots ontkend en bevestigd wordt.
Niet te ontkennen daarentegen valt de fysieke aanwezigheid van de performer die onder deze dialoog steeds dezelfde combinatie herhaalt, die bestaat uit fitness-achtige bewegingen als lunges en squats, afgewisseld met bewegingen die afgeleid lijken van balletoefeningen aan de barre. De hele voorstelling door herhaalt zij onverstoorbaar deze combinatie, waarbij zij variaties aanbrengt in tempo en de combinatie soms afkapt. De dialoog in dit eerste deel leidt uiteindelijk tot het voorstel van de gebruiker om met de generatieve AI een voorstelling te maken.
In het begindeel overheerst de chat als het belangrijkste element. Gaandeweg worden hier geprojecteerde beelden aan toegevoegd. Eerst nog abstract als lijnenspel, later, als er een extra transparant scherm is opgetrokken dat de toneelopening vult, concreter als herkenbare landschappen. Het thema van deze projecties verwijst naar de titel van de voorstelling, isla, eiland in het Spaans.
Later wordt ook gewerkt met een vijftal holografische projectoren. Wat alle geprojecteerde beelden laten zien, is hoe de digitale techniek in staat is alle beelden voortdurend te laten transformeren op allerlei denkbare maar onvoorspelbare manieren.
De drie performers die zich bij de eerste gevoegd hebben, voeren hierna obstinaat een aerobics-achtige dans uit binnen een grote opblaasbare transparante eivormige tent. Aldus wordt een nieuwe vorm van een eiland gecreëerd, dat functioneert als cocon en gevangenis tegelijk.
Onuitputtelijke voorstellen
De chatbot wordt steeds gevraagd nieuwe elementen aan te dragen voor de voorstelling. De voorstellen van het chatprogramma zijn onuitputtelijk, en er is geen hiërarchie: elke mogelijkheid is evenveel waard als de andere. Op een gegeven moment spuit de chat een niet meer te volgen spervuur van mogelijkheden over het scherm. Inhoudelijk lijkt het belangrijkste thema dat aan de orde wordt gesteld, het antwoord op de vraag ‘wie is wij?’.
Is een individu een eilandje in een archipel, of vormt elk eilandje een gemeenschap, gescheiden van andere gemeenschappen. Kan AI met zijn onbegrensde mogelijkheden ons confronteren met perspectieven die wij vanuit onszelf nooit hadden kunnen ontwaren?
Voor deze voorstelling worden in elke stad acht lokale performers op voorstel van de chatbot in stelling gebracht. Het hele ensemble voert vervolgens een op rugby-bewegingen geënt dansje uit. Dat is een verademing, want AI kan alleen maar performen als het de materialiteit van lichamen vindt om zich te manifesteren. De materialiteit van de menselijke gestalte daarentegen garandeert per definitie haar optreden.
Zit er meer wijsheid in een kind dan in AI-software? De tegenstelling tussen de onbeperkte digitale mogelijkheden tot transformatie en de beperkingen inherent aan de materie, zijn misschien te vergelijken met de mogelijkheden die het automobiel en het vliegtuig hebben geschapen om onze actieradius exponentieel uit te breiden. We zullen ons erop moeten instellen dat dan ook voor AI een hoge prijs betaald moet gaan worden als die mogelijkheden eenmaal gemeengoed zijn geworden. Maar op deze aspecten gaat de voorstelling niet in.
Het slotbeeld lijkt een ode aan de poëzie te behelzen: AI mag dan in staat zijn in no time álle lijstjes af te vinken, dat kan een individu of zelfs een groep mensen niet overtreffen, maar poëzie is toch echt iets anders dan het afvinken van lijstjes. Is dit de conclusie van het gezelschap na hun onderzoek naar het creatieve gebruik van generative AI? De doorgeprikte ballon aan het eind lijkt wel in die richting te wijzen.
Foto’s: Leafhopper
