Het derde programma van Nederlands Dans Theater 1 dit seizoen luidt het voorlopig afscheid in van het werk van choreograaf Jiri Kylian en brengt associate choreographer Marco Goecke als een van de boegbeelden van het gezelschap. Ook artistiek directeur Paul  Lightfoot en Sol León preluderen op een afscheid, in dit geval van hun vertrouwde podium in het Lucent Danstheater waar zij het grootste deel van hun carrière hebben gewerkt.

Met de eerste choreografie van de avond gaat de groep flink terug in de tijd. Jiri Kylian maakte Heart’s labyrinth dertig jaar geleden en bezingt in deze choreografie met een veelkleurig palet aan emoties het hart op muziek van Arnold Schönberg, Anton Webern en Antonín Dvorak. Onmiskenbaar Kylian, maar in het licht van zijn meer recente werk is het dansmateriaal klassieker en lyrischer van toon. Dat de choreograaf de komende jaren geen plaats heeft in het NDT-repertoire betekent niet dat zijn werk niet te zien is, in mei organiseert het Korzo theater Den Haag een festival rondom Kylian met nieuw werk.

Zijn signatuur is inmiddels bekend bij het Nederlandse publiek, een onbekende is Marco Goecke door zijn eerdere creaties voor het Scapino Ballet en het NDT zeker niet. Met zijn herkenbare, eigenzinnige bewegingstaal en -esthetiek -zoals de veelal in zwart geklede dansers, vaak met de rug naar de toeschouwer gekeerd, de duisternis die doorgaans op het toneel heerst wat een onder jonge choreografen een ware rage veroorzaakte – steeg de ster van Goecke de afgelopen jaren tot grote hoogte. Daarom zijn de verwachtingen van de nieuwbakken associate choreographer bij het Nederlands Dans Theater groot.

Wat de nieuwe choreografie Hello earth laat zien is hoe Goecke zijn taal in de loop der tijd heeft verrijkt en hoe sterk hij is in het spel van tempowisselingen, dat steeds meer subtiliteiten en varianten lijkt te omvatten. Onvoorspelbaarheid staat voorop in Goeckes ongrijpbare dans die soms aan een stripverhaal of slapstick doet denken, met allerlei verwijzingen naar levende wezens als mens en dier. Maar van grappen is weinig sprake, in dit grillige en bij tijden onrustige universum. Een kromme rug, handen als vogelklauwen naar het gezicht gedraaid, het grijpen naar de keel, in Hello earth lijken de dansers op momenten moeite te hebben zich in bedwang te houden.

Om het aardse leven van een afstand te aanschouwen, heeft Goecke voor Hello earth het perspectief vanuit de ruimte gekozen. Dat een danser op een vloer vol popcorn cirkelt en met een uithaal een regen doet opspatten is in die context een mooie vondst, maar de vorm is geen echte verrassing in het werk van de choreograaf die in zijn Notenkraker kasten vol kleurig snoepgoed liet leegstromen op de vloer.

Het sluitstuk van de avond is van Sol León en Paul Lightfoot. Eerder verhieven zij de ruimte waarin werd gewerkt tot thema van hun voorstelling, zoals bij Studio 2. Het duo put vaak inspiratie uit zijn directe omgeving en in het nieuwe Stop-motion is het afbreken – in aanloop naar het nieuwe Spuiforum – begonnen.  Al voor het einde van de voorstelling wordt het toneelbeeld weggehaald om een kaal achtertoneel, volgestouwd met kabels en kisten te tonen. En net als in hun voorstelling Silent screen heeft hun dochter Saura opnieuw een plek in de geprojecteerde filmbeelden. Traag rolt een traan over haar wang. In de uitgestrekte bewegingen van de dansers zijn later uitslaande vleugels te ontwaren. Ook met de keuze voor de muziek van Max Richter, repeterende klanken van piano en snaren blijft het duo dicht bij huis. De verschillende elementen dragen alle bij aan de zo bekende melancholische sfeer waarmee hun choreografieën doordesemd zijn.

Programma III van het Nederlands Dans Theater is mooi en leunt stevig op de fantastische kwaliteiten van de dansers van NDT1, maar brengt zo helaas weinig echte verrassingen.

Foto: Rahi Rezvani