Kun je als je je leven hyperbewust wilt leven nog wel leven? Kun je authentiek zijn, of speel je dat je authentiek bent? Is het doen alsof, zo kenmerkend voor theater, ook niet typisch voor het ‘echte’ leven? (meer…)
‘Mijn moeder hield van fotograferen, maar nu doet ze het niet meer zo vaak’, vertelt een van de actrices in de voorstelling (v) van De Nwe Tijd. Haar moeder vertelde waardoor haar inspiratie verdween. ‘Wat moet ik nog fotograferen? Je vader die in zijn onderbroek met een harige rug aan de ontbijttafel zit?’ Met camera en vragenlijst interviewden vijf actrices hun moeders of dochters. Het resultaat is een indringende, haast getuigenisachtige voorstelling.
De vormgeving is eenvoudig, maar effectief. In veranderend licht staan de vrouwen verspreid over het speelvlak. Tegen het screen op de achterwand verschijnen videobeelden van hun moeders in close-up. Terwijl de vrouwen de doortastende vragen van hun dochters beantwoorden, bestrijken hun gezichten de gehele muur.
De speelstijl van de actrices – Evgenia Brendes, Brenda Corijn, Mieke De Groote, Suzanne Grotenhuis en Ellis Meeusen – is naturel, transparant en heel zintuiglijk. Bij het ophalen van hun herinneringen lijkt alles weer boven te komen. Hoe ze zich voelden in de klas op school, hoe koud het was in de sneeuw of hoe het lichaam van haar man rook. En ook de – vooral negatieve – ervaringen met jongens en mannen, waartegen ze zich slecht konden verdedigen.
Het zijn geloofwaardig gespeelde, waargebeurde verhalen, niet per se meegemaakt door de actrice die ze vertelt. De moeders acteren niet, maar dat maakt hun verhaal niet minder indringend. Uitvergroot op het scherm zien we iedere beweging in hun gezichten en vooral bij de Russisch sprekende moeder met het jeugdige uiterlijk komt dat binnen. Ze vertelt hoe ze haar best doet haar hoofd boven water te houden en iedere dag te vechten voor haar huwelijk. ‘Dat is liefde’, zegt ze.
De voorstelling heeft trekken van een getuigenis, waarbij de vrouwen om beurten hun ziel blootleggen. Dat is de kracht en bij momenten ook de zwakte van (v). Soms maken de solidariteit en het onderlinge begrip de voorstelling wat eendimensionaal en missen we de scherpe randen van de vrouwen zelf. Dan kabbelt de speelstijl voort in eenzelfde ritme van rustig vertellen en luisteren en hoop je als publiek dat ze elkaar ook eens in de rede vallen. En verwacht je toch ook dat de voorstelling inhoudelijk tot een climax komt. Met gelaagder spel, waarbij er ook voor het publiek meer te raden overblijft, zou (v) nog aan kracht kunnen winnen.
De voorstelling borduurt voort op een langjarig theatraal project van De Nwe Tijd over verbondenheid onder de titel Heimat-trilogie. In 2013 interviewden de makers van Heimat 1 hun ouders en grootouders voor een keukentafelgesprek over hun opvoeding en levenslessen. Voor Heimat 2 (2016) speelden ze een zelfgeschreven requiem op een smeltende gletsjer in Groenland en voor Heimat 3, how to build a home (2018) bouwden ze samen een huis tegen de eenzaamheid. In (v) zoeken de spelers de verbondenheid in de herinneringen die ze met zich meedragen. Maar de voorstelling is op zijn best wanneer het schuurt tussen de moeders en dochters. Zoals de moeder die het niet verdraagt dat haar dochter iets voor haar verzwijgt. Of de dochter die zich losmaakt van de treurige thuissfeer door de natuur in te gaan en een gigantische sneeuwbal te rollen, die ook voor de andere vrouwen als een bevrijding voelt.
Foto: Alexander Daems
