In Rabbit Hole blijven de mobieltjes aan. Na een QR-code en een online pseudoniem ontsnapt zelfs het publiek niet aan de virtuele tunnels waar hoofdpersonage Samy in wordt gezogen. Ze worden zichtbaar op de eigen telefoons en op een uitvergroot, prachtig vormgegeven desktopscherm, waar anonieme chatfora en de manosphere van sociale media nooit ver weg zijn. Een absolute aanrader, deze voorstelling van de Toneelmakerij en Theater Sonnevanck.

‘Vibing Queen’, zo luidt de gebruikersnaam die op mijn telefoon verschijnt. Door vragen te beantwoorden kan ik steeds dieper in de krochten van het internet duiken, maar ik kan ook reacties geven in de chatroom van Samy (Tomer Pawlicki). Aan de rechterkant van een enorm groot computerscherm is een lange chatgeschiedenis te zien, waarin gebruikers als ‘Candy Unicorn’ commentaar geven op alles wat Samy aan het doen is.

En dat is nogal wat. In een wirwar van bestanden en documenten verschijnt een Spotify-afspeellijst, muziekvideo’s van Boef en Joost Klein worden gespeeld en het YouTube-algoritme raadt verschillende tutorials voor alfamannen aan. Klasgenoten en familie proberen door de ruis te breken en contact te maken met Samy, maar kunnen rekenen op dezelfde korte reacties. Soms is het  beter om te breken met niet-gelijkgestemden, aldus een gemaskerde alt-right vlogger, die Samy steeds eenzamer en radicaler maakt.

Voor de toeschouwer blijft de jongen eveneens een enigma. Regisseur Paul Knieriem zet Pawlicki in het midden, maar met zijn rug naar de zaal gericht. Zijn gezicht is voornamelijk te zien in de videochats met zus Hana (Bitha Babazadeh), waardoor ook wij hem alleen via schermen te zien krijgen. Met het uitmuntende video- en geluidsontwerp van Mario Simon en Booi Kluiving maakt Knieriem een prachtig visuele weergave van Samy’s leefwereld. We zien een eenzame, bijna anonieme jongen ten midden van een overweldigende virtuele wereld die in moordend tempo zijn aandacht opeist.

Die wereld wordt ook steeds chaotischer. Nadat de eerdergenoemde vlogger hem heeft overtuigd dat hij een uitverkoren sigma is, loopt het scherm over van over elkaar heen geplaatste anime-plaatjes, documenten en hyperlinks. De enige die nog een beetje tot hem door lijkt te dringen is Hana, die als volleerde cyberexpert de klasgenoten ontmaskert die dickpics van hem verspreiden en de vlogger online van stevige repliek dient (‘she ate and left no crumbs’, volgens een goedkeurende Candy Unicorn). Tegenover de ingetogen Pawlicki speelt Babazadeh de groter aangezette rollen van de moeder, de zus en de vlogger die hem uit de rabbit hole willen trekken of er dieper induwen.

De thematiek zal bekend voorkomen voor jongeren die vooral tijdens de schoolvoorstellingen in groten getale in de zaal zitten en voor wie de grenzen tussen de fysieke en de virtuele wereld steeds vager worden. Rabbit Hole maakt online radicalisering bespreekbaar in de tekst van Daniël van Klaveren en voert de scheidslijn tussen fysiek en virtueel consequent door in de dramaturgie: het publiek reageert fysiek op de voorstelling en levert tegelijkertijd virtueel commentaar in de chatroom.

Daarnaast is Rabbit Hole een van de nog weinige voorstellingen die reflecteert op de coronapandemie en de impact die het heeft op de levens van jongeren. Van Klaveren trekt een direct verband tussen het virus en Samy’s radicalisering. Daarnaast doen de beeldmontages die we zien me terugdenken aan de lockdowns van 2020 en 2021, waarin iedereen chronisch online was en samenzweringstheorieën welig tierden. Zo zegt Rabbit Hole niet alleen iets over radicaliserende jongeren, maar over hoe de virtuele wereld ons allemaal heeft geradicaliseerd.

Foto: Sanne Peper