Het is al weer veertig jaar geleden dat de leegstaande bioscoop Corso in de Prinsestraat in Den Haag werd gekraakt door een groep kunstenaars en tot theater werd verbouwd. Onder hen was Bernadette Stokvis, die afgelopen vrijdagavond tijdens het jubleumprogramma van Korzo, op uitnodiging van de swingende host Hasan Gök, zich herinnerde hoe dat er aantoe ging.
Stokvis was van 1984 tot 2012 werkzaam bij Korzo Theater, onder meer als artistiek en als algemeen directeur. Toen stapte ze over naar het jeugdgezelschap Maas-theater-dans-podium in Rotterdam, ‘ook een plek waar dingen samen, van onderop worden opgebouwd en waar men tegendraads durft te zijn’.
In een serie videoboodschappen van choreografen die in al die jaren met Korzo hebben gewerkt, viel op hoe zeer zij zich de vrijheid in het theater herinnerden. Beppie Blankert vertelde hoe technici eind jaren tachtig een gat in de balustrade zaagden, om voor haar dansvoorstelling een lamp op de juiste plek te kunnen hangen. ‘Those were the days!’
Opvallend tijdens deze jubileumavond was ook dat de zo belangrijke, experimentele muziekprogrammering van Korzo geheel buiten beschouwing bleef. Alle aandacht was gericht op dans. Ter ere van het jublieum werden de choreografen Anouk van Dijk en Paul Selwyn Norton uitgenodigd om ieder een cruciaal werk uit hun carrièrre opnieuw uit te voeren. Maar net zo goed was er werk te zien van de nieuwste generatie dansmakers.
Faizah Grootens opende de avond met Tanten bo t’aki – While you’re here uit 2022, een duet dat ze maakte met de dansers Evelien Jansen and Justin Brown. Hun intense lichamen, gehuld in stemmig bruin, suggereren alle soorten van strijd, waarin dagelijkse en terugkerende beslommeringen verbonden worden aan inmense kwesties als uitsluiting en racisme. Subtiel, maar niet té subtiel, leverde dit een zinderend parcours op, waarin de emoties niet worden uitgeschreeuwd, maar wel degelijk over het voetlicht komen.
Simon Bus deed de herneming van Johnny Panic, een solo waarmee Paul Selwyn Norton in 1992 doorbrak als dansmaker. Leo Spreksel, die aanvankelijk als onbezoldigd programmeur begon bij Korzo en vanaf 1990 er de artistieke leiding had, herinnerde zich tijdens het interview op het podium hoe hij Norton tijdens een presentatie bij het Onafhankelijk Toneel zag en hem uitnodigde om het nog jonge festival Cadance te openen.
Net als Anouk van Dijk, zette ook Norton zijn carrière door in Australië. De repetities verliepen grotendeels online. De herneming was misschien daarom wel zo sober. De blits en de glitch, waarmee de solo in 1992 de sensatie van het festival werd, was door Norton en Bus teruggebracht tot een overzichtelijke hoeveelheid bewegingen, die desalniettemin indruk maakten en naar meer smaakten. De cool van ooit werd vervangen door een zekere controle en rust, iets dat misschien wel tekenend was voor al het werk dat Korzo tijdens haar jubileum presenteerde.
Tú Hoang, die samen met de danser Hiro Murata zijn duet False Memory liet zien, vertoonde dan eigenlijk de glitch en flits die ik mij, als oorspronkelijke toeschouwer, van Johnny Panic herinnerde. False Memory laveerde mooi tussen verschillende verhoudingen, van vrienden, van vader en zoon, maar ook tussen die van pop en poppenspeler, een thema dat begin jaren negentig zeer prominent was – en dat niet alleen in het werk van Norton.
Digitale video-editing veranderde de popmuziek en videocultuur volledig in de jaren negentig. Ook de populariteit van de deconstructieve dans van William Forsythe had grote invloed. Hoang verwijst duidelijk naar de digitale visualisaties van de game-wereld en speculeert allicht op de effecten van AI, maar net als Faizah Grootens doet hij niet op de oude manier aan deconstructie. Er is fragmentatie en vervreemding, maar hij behoudt ook een bepaalde organische toon in het lichaam, dat ondanks de verdeling eerder standhoudt dan eraan ten onder gaat.
Na de pauze werd door de oorspronkelijke cast van Daniela Graça, Nicole Peisl en Anouk van Dijk een van Van Dijks eerste choreografieën opgevoerd: Hart Kwink Moker. De zaal was er stil van. De drie dansers wisten nog steeds een bepaalde urgentie te communiceren in het leven van ooit drie jonge vrouwen, met hun innerlijke beslommeringen, onderlinge gedoe en vrolijkheid. Wat in 1994 regelrecht roldoorbrekend was, dat een vrouw haar persoonlijke overwegingen met spot en humor op het podium omzette in dans, is nu eigenlijk heel normaal geworden.
Waar de drie satijnen pyama’s mij iets te dames-achtig voorkwamen – maar wie weet droegen zij die in 1994 ook wel – is het opvallend hoezeer de oudere danseressen de herinnering aan een jonger bestaan konden oproepen. Tegelijkertijd zou je wensen dat er de tijd was om een stuk als dit te herwerken, om het naar de relaties en gesteldheden van het nu te vertalen. Net als Johnny Panic, heeft Hart Kwink Moker zo ook een wat formele kant. Het wordt gedanst met veel overgave, maar de portée die het stuk had in de jaren negentig, kan niet zomaar tevoorschijn worden getoverd.
Met een flitsende spoken word performance slaat host en voormalig marketing-medewerker van Korzo, Hasan Gök, dan nog even de spijker op zijn kop: ‘Wanneer iemand zegt, ik geloof in je, dan gaan de tandwielen draaien, dat zorgt voor een scheikundige reactie, wanneer iemand zegt, hoe zie jij dat?, wat vindt je ervan als ..? […] Dan verzacht je hartslag en komt er lucht in je ademhaling, vibreer je van geluk en voel je je benen als twee boomstronken in de grond'” Gök benoemt op poëtische wijze de noodzaak van het luisteren naar een volgende generatie kunstenaars, ‘want jij bent nu rijk, kansrijk, dit is jouw generationele welvarendheid. Dus betaal je met kansen, reik je in je zak, een portmonnee vol mogelijkheden, ..”
Waar de jubileumavond onder leiding van Gök vooral in het hier en nu probeerde te blijven, zijn er op de website van Korzo interviews te lezen en te zien die over de afgelopen decennia gaan. Er is een mooi gesprek met Simon Bus en Selwyn Norton, waarbij ook beelden van oud werk van Norton te zien zijn. Beiden beleefden hun doorbraak bij Korzo en beiden kwamen uit de breakdance toen ze zich aan theaterdans waagden. Ook zijn er een tijdlijn en een documentaire, voor iederen die terug wil kijken in de tijd.
Foto: Marjolein Bakker
