Hoe veilig is een huis, hoe kunnen we er beschutting vinden tegen de boze buitenwereld? In de voorstelling The House van de Griekse regisseur Dimitris Karantzas, opgevoerd tijdens het internationaal theaterfestival Brandhaarden, delen een anonieme man en vrouw hetzelfde appartement. We komen er niet achter in welke verhouding ze tot elkaar staan. Broer en zus, partners, roommates? Ze zijn casual gekleed. In een uitgebalanceerde choreografie lopen ze heen en weer, vaak strak langs elkaar alsof ze elkaar niet zien; ze vouwen kleren op, maken schoon, ordenen papieren. Kortom, ze brengen structuur aan. De voorstelling wordt gebracht door het Griekse Onassis Stegi in samenwerking met ITA.

Het appartement telt niet meer dan een bureau plus stoel, een staande en een lage kast. Het meest intrigerend is het uitzicht door een raam, althans, zo lijkt het. We zien een straat, intens kaal en leeg. Aan de overkant gaat een rolluik open en weer dicht; af en toe het silhouet van een voorbijganger. Is het wel een echt venster of kijken we naar een monitor van een beveiligingscamera? Langzaam begint het beeld te kantelen en te draaien, verandert de hoek en overzien we de straat van bovenaf. Opeens draait het beeld ook terug en lopen de passanten achterwaarts.

Het is een intrigerende beeld dat Karantzas (Athene, 1987) met zijn acteurs Alexia Kaltsiki (de vrouw) en Fidel Talampoukas (de man) neerzet. Ze voeren alledaagse gesprekken, zoals de boventiteling aangeeft; hij leest voor uit een boek en zij praat over kamerplanten als de treurvijg, ficus en kerstster. Het decor is hyperrealistisch en oogt als een vertrouwd interieur, zoals de gele en roze memostickers boven het bureau bewijzen.

Gaandeweg lijkt het of heel de entourage inclusief het uitzicht behekst raakt, en extreem griezelig wordt. Het venster dat uitzicht biedt op de aanvankelijk stille straat toont schoksgewijs en steeds verbrokkelder heftige en iconische beelden uit de geschiedenis, zowel uit de vorige eeuw als recenter.

We zien beelden van de bestorming van het Amerikaanse Capitool, portretten van Stalin en Hitler, Angela Merkel, de aangrijpende foto van het negenjarige ‘napalmmeisje’ uit de Vietnam-oorlog in 1972, van executies in Iran. Soms wil je je ogen dichtdoen, zo heftig is de beeldtaal. De vrouw houdt een bewogen monoloog over de verschrikkingen die ze meemaakt, in het trappenhuis waar een priester woonde die is opgepakt, over de buren. Je kunt denken aan het kolonelsregime dat tussen 1967 en 1974 in Griekenland heerste. Als de vrouw een grote boodschappentas vol schoenen over de grond uitgooit, kunnen we dat zien als een dramatisch keerpunt. Ze past de schoenen. De vraag is: van wie zijn ze?

Haar woordenstroom is onstuitbaar en ondertussen neemt een elektronisch versterkte soundscape in volume toe. Het klinkt als een bombardement of een hevig versterkte hartslag. Het spel van de man en vrouw lijkt meer op een performance dan regulier toneelspel. Ze staren onthutst naar de gewelddadige beeldtaal die van buitenaf naar binnen dringt en als het ware op het videoscherm explodeert. Apocalyps, catastrofe, zelfs holocaust: dat zijn de sleutelwoorden waaraan je denkt of waarbij je kunt associëren.

Geleidelijk neemt de destructie zulke heftige vormen aan dat ook het appartement begint in te storten. De man en vrouw proberen nog te vluchten door lakens aan elkaar te knopen en kledingstukken in plastic hoezen te beschermen, maar alles is vergeefs. Waarom is alles vergeefs?

The House is een onthutsende performance die, hoe langer je erover nadenkt, des te meer betekenis krijgt. En ook vragen oproept. Voor iedere toeschouwer zal de beleving anders zijn, maar de herkenning van hoe beelden van geweld ons tot in de relatieve veiligheid van een appartement of huis achtervolgen blijft essentieel. Misschien wil Karantzas hiermee uitdrukken dat we weerloos zijn. Dat zou ook blijken uit de betrekkelijke passiviteit van de beide spelers. De verschrikkingen die van buiten via bijvoorbeeld de televisie of een film bij ons binnenkomen, zijn in staat ons compleet te ontwrichten. Wat een impact gaat van The House uit.

Foto: Andreas Simopoulos