Twee jaar na zijn controversiële show The Closer, waarin Dave Chappelle nogal onbesuisd op de trans-gemeenschap inhakte en die ook binnen Netflix voor nogal wat opschudding zorgde, verscheen op de laatste dag van 2023 zijn nieuwe show The Dreamer. Ofschoon hij zegt dat hij het nu wel gehad heeft met grappen over de trans-club, kan hij het toch niet laten. Het lijkt een obsessie te zijn geworden. Dat maakt hem wel een luie comedian, die weet dat zijn vaste publiek elk woord verorbert alsof het kaviaar is. Zeker in zijn thuisbasis Washington, waar de special is opgenomen.

Hij loopt door de juichende massa naar het podium als een bokser naar de ring, begeleid door Daydreaming van Radiohead. Als iedereen eindelijk zit, zegt hij, na een nostalgisch praatje over zijn jonge jaren als beginnend comedian, dat hij het in zijn zevende Netflix special dit keer gaat hebben over gehandicapten. Die zijn niet zo goed georganiseerd als die gasten van de LHBT-gemeenschap en… ‘I love punching down.’ Dat laatste zou op zich een leuke, ironische opmerking kunnen zijn, maar als je naar het materiaal van Chappelle kijkt, lijkt daar toch ook wel een kern van waarheid in te zitten.

Chappelle neemt uitgebreid het verlamde, voormalige Republikeinse Congreslid Madison Cawthorn te grazen, die het vanwege allerlei schandalen zeker verdient om belachelijk gemaakt te worden. Maar als zijn punt is gemaakt, draaft hij wel erg ver door.

Er zitten zeker aardige stukken in The Dreamer, bijvoorbeeld als hij uitlegt waarom hij het liefst in zijn eentje naar een stripclub gaat, hoe het hem is vergaan toen een verlopen mafketel uit het publiek hem vorig jaar op het podium van de Hollywood Bowl aanviel, en zeker de snoeiharde grappen over het gammele duikbootje op weg naar de restanten van de Titanic.

Maar als de punchline van een verhaal over een ontmoeting met Jim Carrey tijdens de opnamen van de film Man on the Moon over de onconventionele comedian Andy Kaufman, alweer een transgrap is, dan moet je wel een beetje vermoeid zuchten. En die zucht komt nog meerdere keren. Die koe is nu toch echt wel uitgemolken.

Maar de meeste irritatie kwam toch wel boven toen Chappelle als toegift een heel lang verhaal vertelde over een ruzie die hij met een groep zware jongens kreeg aan het begin van zijn carrière. Hij gaat er eens rustig voor zitten, alsof hij de zaal nu gaat verrijken met een filosofisch hoogstandje. Kern van het verhaal is dat hij een droom had over een succesvolle comedy-loopbaan en dat hij met die droom in zijn hoofd alle tegenstand als een echte man heeft overwonnen. En kijk waar het hem heeft gebracht: mensen bewonderen hem, hij heeft bakken met geld. Dat komt ervan als je in je droom gelooft.

Kom op zeg. Hard werken is niet onbelangrijk, maar zijn succes is vooral het gevolg van een door de natuur geschonken talent en mazzel. Dat droomverhaal doet wel heel erg sterk denken aan de opvatting van mensen dat je kanker kan bestrijden met een goede mentaliteit. Terwijl genezing toch altijd te maken heeft met geluk en goede medische behandeling. En tsja, als je dan toch sterft, heb je blijkbaar niet genoeg gevochten. En tsja, als je dan toch je droom niet waar hebt gemaakt, dan ben je eigenlijk een sukkel. Zo’n verhaal laat zien dat de van oorsprong volksjongen Chappelle wel erg ver verwijderd is geraakt van zijn gevolg op aarde.

Foto: Charles Sykes (Invision/AP) – Dave Chappelle in augustus in Madison Square Garden, New York