Een reusachtige kerstboom suist door de lucht, sneeuwvlokken vallen op de winterse straten van de Haagse Kneuterdijk. In de stadsvilla van de adellijke graaf en gravin Van Wassenaer is het feest, kerstavond. Dochter Amalia krijgt een bijzonder cadeau, een houten notenkraker. Zoon Willem een zwaard. Een van de gasten is jonge cadet, zoon van de Russische ambassadeur. Amalia kan haar ogen niet van hem afhouden.

Het ballet De notenkraker door De Dutch Don’t Dance Division (DDDDD) staat nu in het Lucent Danstheater in Den Haag, terwijl eerdere uitvoeringen in de Grote Kerk werden opgevoerd. Deze Haagse danstraditie is terecht een evenement. Behalve professionele dansers, onder meer afkomstig van het Koninklijk Conservatorium, doen sinds de eerste uitvoering ervan in 2006 amateurs mee van alle leeftijden, bovendien jeugdige dansers en danseressen die nog een opleiding volgen. Met recht is De notenkraker een ‘community event’, en zo is het door choreografen en artistiek leiders Rinus Sprong en Thom Stuart ook bedoeld.

Animatie en lichteffecten spelen een cruciale rol in deze Notenkraker. Op meesterlijke wijze weten David Middendorp en Robbert Klein met behulp van projectie elke sfeer en elk beeld op te roepen die zij wensen. Het interieur van de villa, de besneeuwde straat en op spectaculaire wijze de Grote Kerk met zijn witgepleisterde muren, pilaren, boogvormige ramen en kroonluchter komen tot leven. De ruimte op de dansvloer die hierdoor wordt gewonnen, biedt de dansers alle gelegenheid hun vakkundigheid en dansprestaties te tonen. De treffende, rijke kostumering door Karisma Costumes maakt meteen duidelijk in welk van de taferelen we ons bevinden.

De notenkraker (1892) is oorspronkelijk het geliefde, klassieke ballet van componist Pjotr Tsjaikovsky en choreograaf Marius Petipa. Een meisje, dat de notenkraker als kerstgeschenk ontvangt, droomt over een prins, over verre landen, over strijd tegen een boze muizenkoning en zijn gevolg van muizen. Uiteindelijk eindigt het spannende sprookjesverhaal in een melodieuze ‘Bloemenwals’ en een grootse ‘Finale’. Het ballet is eindeloos bewerkt en opnieuw geïnterpreteerd, zodat er van de oorspronkelijke choreografie slechts een scène behouden is, de ‘Grand pas de deux’. Destijds, in Sint-Petersburg, kreeg de wereldpremière een uiterst negatief onthaal. Het ballet had te weinig danspassen. In de vorm die de DDDDD heeft gekozen valt de sterk vertellende choreografie op, zeker in de eerste scènes.

Ook Sprong en Stuart brengen hun eigen versie. De Haagse setting is sterk gekozen. De jonge Amalia, talentvol gedanst door Miranda Niccolai, droomt weg tijdens de nachtmis in de Kerk. Haar verliefdheid op de prins, die een evenbeeld vormt van de notenkrakerspop, krijgt het zwaar te verduren als de kerkmuizen zich als aartsvijanden ontpoppen. In snelle, speelse taferelen volgen felle gevechten van de muizen tegen Amalia’s cadet en haar broer.  Uiteindelijk doodt het meisje zelf de grimmige Muizenkoning.

Ondertussen droomt Amalia steeds verder weg van huis. Ze komt in een Winter Wonderland terecht en bevindt zich hoog in de wolken. Ze kijkt vanaf de hoogste sport van een trap neer op het toneel. Dit is het land van de Suikerfee. De ‘Grand pas de deux’ wordt gedanst door Rachel Kivlighan en Frederico D’Ortenzi. Dit is een hoogtepunt van sierlijkheid en souplesse, klassiek ballet in perfecte stijl. In het decor van Middendorp kan het sneeuwen en drijven wolken voorbij. De beroemde buitenlandse dansen krijgen een wervelende vaart. In treffende actes zien we Spaanse dans, Arabische, Chinese, Russische en Indiase dans.

Tsjaikovski’s muziek klinkt via de luidsprekers. Het gezelschap kiest voor de uitvoering van de van oorsprong Japanse dirigent Seji Ozawa bij het Boston Symphony Orchestra. Ozawa verwierf bekendheid met zijn dramatische uitvoering van muziek uit de laat-Romantiek. Dat geldt ook voor deze Notenkraker. De muziek is vloeiend en melodieus, volop met kracht en kleur vertolkt. De Bloemenwals, toch altijd een van de hoogtepunten van dit ballet, krijgt hierdoor een prachtige versie met gestileerde bloemenbogen als decoratie.

Foto: Studio Oostrum