Na afloop van de voorstelling Black Privilege van de Zuid-Afrikaanse choreograaf-actrice Mamela Nyamza vroeg een niet onaanzienlijk deel van het publiek zich af waar ze precies naar hadden zitten kijken. Interessant, intrigerend, maar wat was het? Afrovibes, het festival met actuele dans en theater uit West en Zuid-Afrika, blijft boeien en uitdagen.

Zonder voorkennis is het lastig om te ontwarren dat Mamela Nyamza (Kaapstad 1976) met haar gestileerde, bijna robotachtige dansbewegingen eer betoont aan niet-erkende heldinnen van de Afrikaanse onafhankelijkheidsstrijd en verwijst naar een rechtszaak waarin machtige figuren ter verantwoording worden geroepen voor hun gruweldaden.

De internationaal gewaardeerde en bekroonde Nyamza combineert haar danstalent met activisme. Ze plaatst haar positie als zwart-Afrikaanse lesbische moeder tegenover de mislukte regenboogstaat Zuid-Afrika, waar machogedrag, racisme en tribalisme nog steeds de politieke en sociale sfeer beheersen.

Het podiumbeeld doet denken een boksring. Of is het een met zilveren palen en rode fluwelen touwen afgezette plek in een museum waar het topstuk van de collectie tentoongesteld wordt? Of zien we de beperkte ruimte waarin de mens zich noodgedwongen beweegt? In al deze gedachten kan een deel van de waarheid zitten. Want een gevecht op leven en dood is het bestaan zeker; de mens is de kroon van de schepping en uiteindelijk worden onze mogelijkheden wezenlijk begrensd, en voor sommigen wel heel beperkt door de agressie van de veelvraat medemens.

Nyamza wordt op pompende beat, tergend langzaam binnengereden op een trapstellage. Als zij, pronkend met haar zwarte glimmende lichaam, dat behangen is met goudkleurige sierraden en met een gouden kroon op het hoofd, enigszins arrogant met de kin omhoog naar de toeschouwers kijkt, is zij niet minder dan een godin. En dan maken we van de in autoriteits-gewaden geklede man die het gevaarte voortduwt maar een hogepriester. ‘Rise up please’, gebiedt hij het publiek, waardoor de plechtige, bijna religieuze sfeer wordt benadrukt.

En dan volgen de, voor een buitenstaander onduidelijke rituelen met een weegschaal en een speer, en verwijzingen naar historische gebeurtenissen. Als de ‘troon’ waarop zij zit als een work out-kussen door een stroomstoot begint te trillen, en daarmee ook haar lijf en de rinkelende sierraden, komt er wat meer leven en zelfs een minieme hoeveelheid humor in de voorstelling.

Ja, het slot was voor iedereen duidelijk. ‘Going once, going twice…., eenmaal, andermaal…, verkocht! Terwijl Nyamza in de eerste 40 minuten van haar 50 minuten durende performance vooral trots en zelfbewustzijn had uitgestraald, werd ons hier de ultieme vernedering van de zwarte Afrikanen in het gezicht geduwd. De veiling van een mens en de teloorgang van de menselijkheid. Dan krijgt de titel van de voorstelling wel een heel cynische lading.

Foto: Chris de Beer