‘Ik dacht altijd dat wij de twee beste rollen te pakken hadden’, verzucht de Leider tijdens een onderonsje met de Oude Wijze. Maar een reputatie als heerser blijkt welbeschouwd niet zaligmakend, ontdekt hij nu. Heimelijk snakt hij naar een passievere rol, ‘iemand die mij de weg wijst’. Soms wenst hij dat hij wakker wordt als jonge vrouw.

Dat is wat er gebeurt als je de belangrijkste archetypes die onze verhalen bevolken, aan een nader onderzoek onderwerpt. Het jonge theatercollectief Blond & Cynisch laat de archetypes op zichzelf en elkaar reflecteren. Hun rollen zijn onhoudbaar: in deze moderne tijd, maar laten we wel wezen, eigenlijk altijd al.

In Commedia dell’FAUX stappen De Maagd (v), de Minnaar (m), de Moeder (v), de Heerser (m), de Heks (v), de Ouwe Wijze (m), de Held (m) en de Hoer (v) na grondig zelfonderzoek uit hun strakke (gender)kaders en kijken ze wat er voor hen nog meer te halen valt. Het levert hilarische scènes op tussen archetypes die elkaar anders nooit (op die manier) ontmoet hadden: bijvoorbeeld als de Minnaar ineens interesse opvat voor de Moeder. Hij, dweperig: ‘Ik wil naar je kijken als je slaapt.’ Zij, praktisch: ‘Er zit nog een wasje in de machine.’

De makers lieten zich inspireren door de fysieke en groteske speelstijl van de commedia dell’arte, waar archetypes een grote rol spelen. Op een zwart geïmproviseerd toneeltje aan het IJ, komt een rijgdraad aan korte scènes voorbij: van De Minnaar die te veel ‘in zijn hoofd’ zit om zich over te geven aan de passionele verovering van een gewillige Maagd, tot de Leider die de ‘stropdas’ ceremonieel overdraagt aan de Moeder. Mooi is ook het ontluikend ongemak van een flirtende Heks en Held.

Remy Meeuwsen, Esther Ymkje van Steenis en Emma Vermeulen tonen zich sterke fysieke spelers met veel gevoel voor humor. Hoewel alle scènes zeer vermakelijk zijn, is de voorstelling als geheel nog wat tammer dan je zou hopen. Echt kwetsbaar wordt het vrijwel nergens, hoewel daar genoeg aanzetjes toe zijn. De afzonderlijke scènes communiceren op verschillende wijze min of meer hetzelfde: de gangbare interpretatie van deze archetypes is niet toekomstbestendigheid, en vaak ronduit problematisch.

Uiteindelijk breken ze letterlijk uit hun kaders: het toneeltje (het narratief waartoe ze zich al die tijd moesten verhouden) wordt afgebroken en een weids landschap aan nieuwe mogelijkheden ontvouwt zich. Benieuwd welke rollen ervoor terugkomen.

Foto: Moon Saris