Willem Nijholt leunt voorzichtig op een blauwe wandelstok als hij in de Koninklijke Schouwburg vertelt over zijn jeugd op Java: een blauwe roeispaan redde hem als kind eens het leven, toen hij oog in oog kwam te staan met een giftige witbuikslang. Hij herinnert het zich vooral als een spannend avontuur. Het is 8 oktober 2018 en de première van De Indië Monologen, zijn laatste toneelrol na een imposante carrière in het theater en daarbuiten. Vandaag is hij op 88-jarige leeftijd overleden in zijn woonplaats Amsterdam.
Willem Nijholt stond te boek als multi-talent: hij was acteur, zanger en danser, speelde zowel zware als luchtige rollen, voor volwassen en voor jeugd, van toneel en musical tot film en televisie. Ook schreef hij meerdere boeken.
Nijholt werd in 1934 op Gombong geboren. Hij zat drie jaar in een jappenkamp, voordat hij in 1946 op elfjarige leeftijd Nederlands-Indië verliet en zich vestigde in Millingen aan de Rijn, het geboortedorp van zijn moeder. Hij volgde kort de HBS, werkte een tijdje bij een garage en ging even bij de marine. In 1957 begon hij aan de Toneelschool in Amsterdam.
Na zijn afstuderen in 1960 debuteerde hij bij de Werkgroep Rotterdams Theater in De gelijkbenigen. Later speelde hij onder meer bij De Nederlandse Comedie, de Haagse Comedie en in tal van vrije producties. In de jaren zeventig trad hij veel op in musicals en cabarets, onder anderen bij Wim Sonneveld. Hij speelde onder meer in de musicals Foxtrot van Annie M.G. Schmidt en de Nederlandse versie van Miss Saigon, waar hij veel lof verwierf voor zijn vertolking van De Regelaar. Hij speelde twee keer de rol van Salieri in Shaffers Amadeus: in 1980 en in 1991. In 1993 vertolkte hij de rol van Claudius in Shakespeares Hamlet, bij het Zuidelijk Toneel in regie van Ivo van Hove. Naast zijn theaterwerk speelde hij in tal van films en televisieseries, zoals De Stille Kracht, Bij Nader Inzien en Penoza.
In 1977 werd hij onderscheiden met de Johan Kaartprijs en in 1989 ontving hij de Paul Steenbergen-penning. In 2011 werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. De laatste jaren leidde hij een leven buiten de publiciteit. Wel werkte hij vorig jaar nog mee aan de expositie Zeur niet! in het Allard Pierson.
Nijholt is vrijdagochtend op 88-jarige leeftijd thuis in Amsterdam overleden, omringd door zijn naasten.
Foto: ANP KIPPA / Remko de Waal
