In Vietnam eindigen alle sprookjes met ‘en toen stonden de volgende avonturen alweer voor de deur’. Oké, misschien is dat niet waar, is dat verzonnen door hoofdpersoon Wie – zoals wel meer in deze voorstelling waarschijnlijk niet waar is en toch klopt. Zijn moeder is bijvoorbeeld een draakfee, zijn vader een koning. Op driejarige leeftijd maakte Wie de overtocht van Vietnam naar Nederland, via Hongkong. En Flipje, de lachende framboos van de Betuwe-jam, slaat de boel vanaf een afstand gade.

Hoofdpersoon Wie is het alterego van acteur en kok Phi Nguyen, op wiens verhaal regisseur Joeri Vos en Teun Smits de indrukwekkende toneeltekst baseerden. Op een prachtige locatie, waar tijdens Oerol eerder festivalhart De Betonning was, zie je tijdens de voorstelling meerdere schepen voorbijkomen, in volle zon en rustig vaarwater. En ondertussen vertelt Wie hoe hij 43 dagen op een volgepakte boot doorbracht, een gevaarlijke overtocht waarbij zelfs een kind te water raakte en overleed.

Maar Wie herinnert het zich niet meer, hij was nog te jong. Toch ziet hij het levensecht voor zich, zoals hij zich ook in detail herinnert hoe zijn ouders elkaar hebben ontmoet: een verhaal dat zo ongelooflijk is, dat je het dolgraag wilt geloven. Wereld van Wie volgt de dramaturgie van de herinnering: een grillige, woelige en onlogische aaneenschakeling van gebeurtenissen, kriskras door de tijd. Subjectieve anekdotes raken geïnfecteerd met de eigen fantasie – onbetrouwbaar en vals, maar toch de waarheid.

Maar eerst heet Nguyen – als zichzelf – het publiek welkom en neemt hij ons mee in de rituelen die horen bij het Vietnamees Nieuwjaar, waarbij er niet alleen gekookt wordt voor de levenden, maar ook voor alle overleden voorouders en dierbaren. Na afloop van de voorstelling eet het publiek aan lange tafels geurige rijst met bamboe en tofu, en een kopje miso-soep. Nguyen nodigt ons van harte uit daarbij ook al onze overleden dierbaren aan te laten schuiven.

Maar eerst volgt een prachtig en ontroerend theatraal reisverslag, dat door de hoge zintuiglijkheid van de vertelling – vol beschrijvingen van geuren, kleuren, smaken en geluiden – helemaal tot leven komt. Het is het verhaal van Wie, maar wordt voornamelijk verteld door anderen: bijvoorbeeld door zijn vader en moeder (liefdevol én stekelig gespeeld door Niki Verkaar en Jacobien Elffers). Dat benadrukt het feit dit levensverhaal voornamelijk is gereconstrueerd uit andermans herinneringen, of preciezer: herinneringen aan andermans herinneringen.

Als Wie is Nguyen voornamelijk aan het incasseren. Dat doet hij vaak met afstand en opstandigheid, wars van elk op de loer liggend melodrama. In Nederland moesten ze dagenlang bonbondoosjes vouwen voor de Bijenkorf. ‘Ja, dat was supergezellig’, zegt hij. Dat is niet ironisch, het is de ongelooflijke mentale veerkracht van kinderen die vastbesloten zijn een mooie jeugdherinnering te maken. Als geen ander weet Nguyen dat vorm te geven, en te ontroeren door bij ontroering weg te blijven.

Flipje (een aandoenlijk nukkige Ruta van Hoof) staat voor Wie’s eigen binnenwereld: de fantasie, een reddingsboei om in te vluchten, of iemand om mee in filosofische gedachten te verdwalen. Zij was het logo van de jampot uit zijn jeugd, en daarmee voor hem exemplarisch voor het leven in Nederland, waar kinderen zelfs hun eigen lachende framboosfiguurtjes op de jam krijgen.

Bijna de hele voorstelling blijft Wie op het kleine houten podium midden op het speelvlak, dat gedurende de anderhalf uur transformeert van hutje op het strand, boot in de zee, naar het houten plateau waarop ze in de drie jaar dat ze in Hongkong verbleven met het hele gezin op moesten slapen. Door die beperkte bewegingsvrijheid lijkt zijn omgeving nog groter, het grote podium vol muzikanten nog overweldigender. Net zoals geuren en smaken herinneringen activeren, voedt en vormt de muzikale dramaturgie vol Vietnamese invloeden Wie’s herinneringen – in een associatief en volstrekt logisch geheel, dat eindigt bij het begin: het Vietnamees Nieuwjaar, de gezamenlijke maaltijd. Wereld van Wie gaat over iemand die alleen kan aarden als hij de tradities van zijn moederland kan eren.

Herinneringen zijn ongrijpbaar, je hoopt maar dat je de belangrijkste gebeurtenissen in je leven herinnert, maar je hoofd maakt geen onderscheid: je herinnert je willekeurige dingen, groot en klein, en die vul je aan met andere anekdotes en verhalen, liefst tot een verhaal dat houvast geeft als je aan het wankelen wordt gebracht. Wereld van Wie is een fantastisch avontuur, maar daarmee ook een verre van vrijblijvende denkoefening.

Foto: Nichon Glerum