In een wonderlijke kruising tussen kringverjaardag, rave en uitdrijvingsritueel legt Club Gewalt de vinger op een zere plek. Hoe ga je met elkaar verder als privileges en blinde vlekken niet meer te ontkennen zijn?

In 10 Year Anniversary begaat Club Gewalt de oerzonde van Nederlandse kringverjaardagen: het gaat niet gezellig worden. Er valt genoeg te vieren voor de groep die in tien jaar tijd is uitgegroeid tot een van de spannendste performancecollectieven van het land, maar op een feeststemming kunnen we ze niet betrappen. Integendeel: in stemmig zwarte kostuums feliciteren ze ons met de vele privileges die we genieten. Het privilege om een kaartje te kunnen veroorloven voor deze voorstelling, om niet getroffen te zijn door de toeslagenaffaire, om de boventiteling te kunnen lezen of om te stemmen op een politieke partij naar keuze.

Tegelijkertijd maken de leden ons bewust van hun eigen identiteiten. Dwars door elkaar heen vertellen ze over hun familiegeschiedenis, hun opleidingen, religieuze overtuigingen en politieke voorkeuren. Al pratende worden niet alleen de privileges binnen de groep, maar ook de breuklijnen die er tussen de leden onderling bestaan duidelijker. De verschillen in volume, de onderliggende rave-beat en de overlappingen in geluid zorgen ervoor dat we flarden horen van stemmen die maar niet samenkomen. Het samen zingen, een rode draad in het werk van Club Gewalt, blijft in de eindregie van Khadija El Kharraz Alami lang uit, zodat de focus meer komt te liggen op de individuele stemmen in de groep.

De voorstelling wordt pijnlijk wanneer Amir Vahidi een oefening van Sanna Elon Vrij onderbreekt en vertelt over een conflict dat zich in de groep heeft voortgedaan tijdens een privilege-training in Berlijn. Vahidi benoemt het systeem van witte suprematie waar hij onder gebukt gaat en waar ook zijn collega’s, ondanks vriendschappen van meer dan tien jaar, een groter aandeel in hebben dan ze aanvankelijk gedacht hadden.

Hier zien we een groep die hun gehele volwassen leven met elkaar hebben doorgebracht zich toch realiseren hoe wit suprematisme een kloof vormt in hun relatie. Aangezien wij voortdurend worden aangesproken op onze privileges en gevraagd worden om op te staan als we erkennen dat ook wij racisme in stand houden, is de vergelijking met ons eigen verleden snel gemaakt. Wat voor Club Gewalt geldt, geldt voor ons allemaal.

Daar ligt precies de kracht van 10 Year Anniversary. Het maakt een onderwerp bespreekbaar dat vaak te ongemakkelijk of te pijnlijk is om echt aan te gaan. Wat voor invloed heeft een toenemend besef van systemen van onderdrukking en ongelijke machtsverhoudingen op de relaties die wij aangaan en onderhouden? Hoe kan je harmonie bereiken als je weet dat er altijd ook dissonantie gaat zijn?

Harmonie en dissonantie, dat wordt prachtig verbeeld in de laatste akte van de performance. In een lange rave wordt de groep eerst afgebroken, voordat ze langzaam weer toenadering zoeken. Aarzelend gaan ze in een cirkel staan en eindelijk wordt er weer samengezongen. Eerst in geluiden, daarna woorden, en vervolgens in zinnen: ‘I feel uncomfortable.’  Er is weer harmonie, al is het een ongemakkelijke harmonie. De dissonanties in de compositie van Vahidi en Robbert Klein zijn niet ver weg.

En zo gaat Club Gewalt de volgende tien jaar in. Niet terugkijken op successen, maar ongemak en disbalans omarmen als enige weg vooruit. En misschien moeten wij in de zaal dat ook gaan doen.

Foto: Bart Grietens