Odiezee (6+)

In de jeugdopera Odiezee van Holland Opera zien we een bescheiden, maar avontuurlijke hervertelling van de Odyssee. In plaats van een epische oorlogsheld zien we een jonge klimaatactivist, die de wereld intrekt om haar vader te vinden. Onderweg komt ze een reeks aan obstakels en bondgenoten tegen.

Abdelkader Benali bewerkte het klassieke gedicht van Homerus tot een nieuw libretto, waar regisseur Rianne Meboer mee aan de slag is gegaan. Centraal in deze bewerking staan de zorgen van hoofdpersonage Odiezee (Vera Fiselier) om de stijgende zeespiegel. Vanuit haar flatje op driehoog kan ze de zee zien stijgen. Wanneer haar moeder, die zich na het vertrek haar vader heeft opgesplitst in drie moeders (Florien de la Fosse, Erik Slik en Berend Eijkhout) haar zorgen negeert, pakt ze haar rugtas in en gaat op zoek naar haar vader (Niek Idelenburg), die zich ergens op die gevaarlijke zee bevindt.

Odiezee en haar avonturen worden begeleid door muzikant Robbrecht van Cauwenberghe, die gewapend met slechts een bajan (een Russische accordeon) fleur geeft aan eenvoudig gestileerde zang. De muziek (Anne-Maartje Lemereis) voegt kleur en rijkdom toe. Verder blijft veel kleinschalig, wat zorgt voor een fijn overzicht in een avontuur met veel componenten. Florien de la Fosse, Erik Slik en Berend Eijkhout spelen naast de moeders ook de schippers en matrozen, en de sirenes die Odiezee tegenkomt.

De kleinschaligheid wordt ook onderstreept door het toneelbeeld, ontworpen door Douwe Hibma. Op een draaiend platform zien we drie locaties: de flat van Odiezee en haar moeders, een graffiti-bekladde muur en een snackbar. Het platform is klein, dus de meeste actie speelt zich ervoor en ernaast af. Het roept wel de vraag op waarom de decors niet groter zijn gemaakt. Veel van de verbeelding van dit avontuur moet nu grotendeels uit spel worden gehaald. Waar het in zang en muzikaliteit geen probleem is dat de opera minimaal blijft, voelt dat in het decor als een gemiste kans.

Benali creëert in het libretto veel ruimte voor kleine avonturen binnen het grotere avontuur, met verwijzingen naar de originele Odyssee. Zo is er een lange scène waarin Odiezee, samen met de drie matrozen, een beveiligingscamera proberen te ontwijken, in de vorm van een rondrijdend robotje met een zoeklicht als oog. Het robotje slaat op hol wanneer Odiezee zichzelf voorstelt als ‘niemand’. Niemand heeft geen data om te analyseren, dat kan deze AI niet aan. De kenner herkent hierin Odysseus’ list en de cycloop. Voor kinderen die waarschijnlijk niet al te bekend zijn met deze oude mythe zijn dit soort plottwists misschien net iets te veel losgezongen van het verhaal dat we op toneel zien.

De beveiligingsrobot, maar ook de abstracte sirenes en Circe in de snackbar, krijgen veel aandacht, en nemen het plot hier en daar net iets te vaak en te lang over. De losse scènes vormen niet altijd meer dan de som der delen. Dat is jammer, zeker omdat de voorstelling begint met vrij heldere plotpunten. Het eenvoudige doel van Odiezees reis, het vinden van haar vader, lijkt halfweg de voorstelling te worden ingewisseld voor meer doelloos ronddwalen. De verwijzingen naar de Odyssee gaan soms ten koste van de volgbaarheid van Odiezee als eigen verhaal.

Odiezee raakt tegelijkertijd wel veel interessante onderwerpen aan. Zo is er een hint van de ouder-dochter-relatie in Odiezees verdriet wanneer haar vader kiest voor het redden van de wereld in plaats van haar, en vangen we een glimp op van een klassenstrijd wanneer haar moeders Circe weigeren op te nemen in huis (‘die snackbar-lellebel’). In de tijdspanne van een uur is het niet goed mogelijk om overal diep op te in gaan, maar de aanzetjes geven wel stof tot nadenken.

Het overkoepelende thema van klimaatverandering staat het stevigst in zijn schoenen. Het is niet moeilijk om Greta Thunberg en dergelijke klimaatjongeren te herkennen in de eigenwijze Odiezee. Het groeiende maatschappelijke bewustzijn dat het de kinderen van nu zijn die over een aantal tientallen jaren zullen moeten dealen met de directe gevolgen van klimaatverandering, komt helder naar voren. Het is inmiddels een bekend thema, maar dat maakt de noodzaak er niet minder op.

Foto: Ben van Duin