Even googelen hoe het met de LHBTI+-acceptatie in de wereld is gesteld. Een pittige gevangenisstraf, zelfs levenslang achter de tralies of de doodstraf. Claudia de Breij is samen met haar twee zonen op zoek naar een vakantiebestemming. Maar zij moet met haar vrouw wel kunnen dansen zonder opgepakt te worden. Dan vallen Jamaica, Barbados en natuurlijk Qatar af. De keuze valt op Ibiza, en daarmee valt ook de constructie van haar derde oudejaarsconference, op zijn plaats.

Even een stukje geschiedenis voor de lezer die de verhalen van Homerus niet meer helemaal voor de geest kan halen. Voor de kust van Ibiza steekt de rots Es Vedra uit zee, tegenwoordig een onbewoond en beschermd natuurgebied, maar volgens Homerus-vorsers in vroeger tijd de thuisbasis van de Sirenen, Griekse halfgodinnen met het hoofd van een knappe vrouw en het lichaam van een vogel. Met hun zang betoverden zij schippers, die daardoor met hun schepen te pletter sloegen. Toen de held Odysseus na de Trojaanse Oorlog terug wilde keren naar Attica, vreesde hij dat ook hij zou vallen voor de lokroep van de Sirenen en gaf zijn mannen de opdracht hem vast te binden aan de mast. Gevaar geweken.

Om de mast gaat het in de jaarsluiting van Claudia de Breij. De mast als houvast, als steunpunt, als onderdeel van het schip waar je blind op moet kunnen vertrouwen.

En via die vakantie op Ibiza kan De Breij terugkomen op de opening van de avond, als ze vertelt dat het Schip van Staat in de modder vast is komen te zitten en de mast houtrotverschijnselen vertoont. Het Schip van Staat is ongetwijfeld een van de meest platgetreden metaforen. Ook al weet De Breij er door de Sirenen op Ibiza een aardige draai aan te geven, het beeld is eigenlijk te oubollig om je mening over het afgelopen jaar aan op te hangen. Ook al geeft ze met een aantal sterke en grappige voorbeelden aan dat de mast op dit moment meer wrakhout is dan een stevig houvast. En ook al is het decorbeeld van de zee wonderschoon.

Claudia de Breij weet na twee oudejaarsconferences wel hoe ze met de ingrediënten voor de heilige graal van cabaretiers moet omgaan en daarop haar eigen stempel kan drukken. Dat stempel heeft zo nu en dan iets zoetsappigs, iets te veel Gutmensch, maar omdat je ziet dat ze het echt meent en dat het uit haar tenen komt, ga je toch soepel met haar mee. Ook deze conference kent een aantal van dat soort momenten, zoals het lied waarin ze jongeren op het hart drukt geen zelfmoord te plegen. Die noodgreep is tegenwoordig absoluut geen uitzondering meer voor de groep die de druk van de tijd en de angst voor de toekomst niet meer aankan. Ze leunt daarbij op een lied van de Groningse Ede Staal uit 1984 met de belangrijkste zin ‘’t Het nog nooit, nog nooit zo donker west, of ’t wer altied wel weer licht’, een mooie variant op ‘The darkest hour is always, always just before the dawn’ uit het lied ‘Long Time Gone’ van David Crosby uit 1969.

Het zal de leeftijd wel zijn en de zorgen die ze maakt over haar kinderen, allebei zeer begrijpelijk, maar de ernst van Claudia de Breij zit de humor nog wel eens in de weg. De balans tussen lering en vermaak raakt wat verstoord. De Breij loopt de verschillende crises netjes langs, waarbij de prutser Henk Bleker, voormalig staatsecretaris op Landbouw, die in feite de stikstofcrisis op zijn geweten heeft en tegenwoordig dikke vriend is van de protesterende boeren, zalig en heel geestig in de hoek wordt gezet. Enigszins weifelend, maar wel met een goede slotgrap komt Matthijs van Nieuwkerk, met wie De Breij een uitstekende DWDD-relatie had, aan de beurt, en natuurlijk komen Johan Derksen, Forum voor Democratie en de rare puberjongetjes van de studentenverenigingen voorbij, maar het knalt bijna nergens.

Op driekwart van het programma schoot opeens door mijn hoofd: alles is al gedaan door Niels van der Laan en Jeroen Woe in het magistrale tv-programma Even tot hier. Muzikaal onovertroffen en met bijtende grappen. Daar is niet tegenop te boksen. Die gasten hebben het gras voor alle jaarsluiters voor de voeten weggemaaid.

Gelukkig heeft Claudia de Breij wel een slot bedacht waar lang over zal worden nagepraat. Ze kon het in het try out-theater om praktische redenen nog niet uitvoeren, maar het belooft een schitterende finale te worden waar de ellende in Oekraïne, cancelen en Hoge Cultuur samen komen. Dus alleen al om die reden… kijken!

Oudejaarsconference 2022 van Claudia de Breij wordt op 31 december uitgezonden op NPO1. Foto: Hans Peter van Velthoven