Op de klapstoelen van het mooiste en kleinste theater van Amsterdam, de parel die Torpedo Theater heet vlak aan de Nes, ligt het programma klaar van de avond Playbill Act III. In deze tijd bieden theaters nauwelijks nog een papieren programma, daarom valt het meteen op. Playbill is een literaire, op tekst en performance gebaseerde reeks voorstellingen die door curatoren Martha Jager en Isabelle Sully in het Torpedo wordt gebracht; trouwens, dit theater viert deze maand zijn vijfentwintigjarig jubileum, dat is een ode waard aan de huidige initiatiefnemer en uitbater Carel Helder.

De voorgaande Playbill Act II was gewijd aan peformancekunstenares Moniek Toebosch. Nu vinden we in ons programma een bladzijde uit het tweede hoofdstuk van het essay A Room of One’s Own (1929) van Virginia Woolf. Dit lange essay is gewijd aan de positie van de vrouw in de literatuur, gebaseerd op lezingen die Woolf hield aan twee vrouwencolleges van de University of Cambridge. Performer, beeldend kunstenaar en video-kunstenaar Itziar Okariz (1965), van Baskisch-Spaans afkomst, neemt plaats op het kleine podium. Haar performance uit 2012 heet Chapter 2 V.W. Tijdens de performance zoekt ze nauwelijks contact met het publiek, ze concentreert zich geheel op de tekst.

De eerste twee zinnen van hoofdstuk twee tellen samen 77 woorden en beschrijven schitterend hoe we met de ik-figuur mee moeten kijken door het raam naar vallende bladeren, de mensen en de auto’s op straat, naar het raam aan de overkant. In die kamer daar ligt een vel papier waarop in grote letters staat geschreven Women and Fiction, meer niet, ‘but no more’ zijn de laatste woorden. Zoals Okariz de tekst voorleest, is als muziek: prachtig van cadans en ritme, heel precies. Maar haar performance is meer dan het voorlezen van die schitterende evocatieve zinnen, die je als een camera meevoeren over de straat heen en langs de vallende bladeren naar de overkant, naar dat ene vel papier. Het boek met die titel moet nog geschreven worden, is de suggestie.

Dan herneemt Okariz de tekst, maar ze laat het eerste woord weg, als je goed kijkt zie je dat ze het met een balpen doorstreept. De derde keer leest ze de zin voor, nu zonder het eerste en tweede woord. Enzovoort. Woord na woord wordt vanaf begin af aan geschrapt, totdat alleen het laatste woord overblijft, ‘more’, en dan is de performance ten einde. Het is een langzame weg naar complete verstilling. Ondanks de herhaling legt Okariz telkens andere accenten, elke zin die ze voorleest klinkt als nieuw, er vallen andere details op, en zelfs als de beginwoorden telkens verdwijnen, blijft de grammaticale mededeling in tact. Deze subtiele, literaire luisterervaring zal ik niet snel vergeten, bovendien past die mooi bij de programmering van het Torpedo Theater waarin literatuur altijd een belangrijke plaats inneemt.

Foto: Martha Jager