We zien een rijstveld met kabbelend water. Er klinkt het ruisen van de wind. Daarvoor rennen dansers als vogels over het toneel, maken bewegingen zo subtiel als een zacht briesje en stampen stevig met hun voeten in de aarde. Bij elke stamp klinkt er een diepe drum. Zo start de film Rice van Cloud Gate Dance Theatre uit Taiwan. De film wordt vertoond bij het Cinedans FEST dat vanaf morgen vijf dagen lang de state of the art van de internationale dansfilm presenteert. 

Rice zit in de nieuwe categorie ‘Performance Relay & Camera Rework’, waarmee Cinedans focust op dynamische verfilmingen van bestaande dansvoorstellingen, vaak voorzien van extra’s als wisselende locaties of animaties. 

Prachtige natuurbeelden
In Rice beleven we het zaaien, groeien en de oogst. De gehele cyclus van geboorte tot dood komt voorbij, in precieze bewegingen van choreograaf Lin Hwai-min en prachtige natuurbeelden op de achtergrond.

In de openingsscène ‘Aarde’ zien we een danseres sterk en ‘geaard’ op het toneel staan. Zodra haar voeten de vloer raken klinkt de drum. Er komen meerdere danseressen het toneel op, hun voetstappen worden vergezeld met het trommelgeluid. Op de achtergrond zien we een projectie met omgespitte grond en horen we het ruisen van de wind. De lichamen van de vrouwen bewegen dan weer als aarde, dan weer licht als een briesje. 

Er ligt een dosis alledaagsheid in Rice verscholen. Het werken op het land, oogsten van het graan en het spel tussen mens en natuur is een dagelijks beeld voor een groot deel van de mensen op de wereld. Ook het vieren van geboorte en groei en het rouwen om verlies zijn voor eenieder een realiteit. Toch zorgen de dans en muziek voor een mysterieuze sfeer. De landarbeiders bewegen zich met een dosis bovenmenselijke kracht en sierlijkheid over het toneel.

Adembenemend is het duet in het hoofdstuk ‘Stuifmeel’. Zo goed als naakt bewegen een danser en danseres over de voer en verleiden elkaar tot een subtiel spel van aanrakingen. Ze worden vergezeld door zwoele klassieke zang en achter hen wuift het gewas in de wind. Het lijkt meteen lente te worden in de gehele ruimte. Gedurende de film komen op de achtergrond de mooiste beelden voorbij; rijstvelden met kabbelend water, pollen, wuivende gewassen, graan.

Met wisselend camerawerk is moeite gedaan om dynamiek aan te brengen in de voorstelling, maar de choreografie is in een vrij normale theatersetting gefilmd. De camera schept dan toch vooral afstand, tot de dans en de kern van de performance. De dans lijkt ook niet in samenhang met het gezang in het Mandarijn op de achtergrond. Misschien komt dit doordat de klanken anders zijn dan het soort muziek dat we normaal associeren met moderne dans. Zou er een verhaal in de tekst verscholen liggen?

Rice is een stuk dat wellicht in het theater beter tot zijn recht komt, maar de film is in ieder geval een goede mogelijkheid om het Cloud Gate Dance Theatre te zien, want helaas zijn er weinig kansen om ze live te zien in Europa. De dans en achtergrondbeelden zijn van hoogstaande kwaliteit.

Politieke rave
Waar het medium film veel sterker is ingezet is in POLITICAL MOTHER: The Final Cut, dat Hofesh Shechter zowel choreografeerde als regisseerde. Deze film wordt eveneens vertoond in de categorie ‘Performance Relay en Camera Rework’ van Cinedans. 

In zwartwit zien we drie bomen in de herfst, met naast hen een mens die zichzelf in de buik steekt met een zwaard. Een doordringende toon klinkt steeds luider. Het lijkt het begin van een trage film met absurdistische beelden. Maar schijn bedriegt; dit is slechts het beeld waar een groep dansers naar kijkt. Vervolgens begint pas de echte performance. 

Door de hoeken waaruit de camera de choreografie laat zien en door hoe de dansers elkaar en de camera bijna bezeten bekijken, blijven we geïntrigeerd kijken waar dit heen gaat. Dan barst het los en horen we luide rockmuziek, de dansers springen op en neer alsof ze bij een rave zijn beland. 

De film straalt veel woede uit. Niet alleen aan de titel is de politieke lading af te lezen. Met prachtige animaties van Shay Hamias, laat Shechter een dictator zien die zijn onderdanen toeschreeuwt. Als de camera een close-up van een hand laat zien van een van de gevallen onderdanen, is het duidelijk dat het regime hem heeft gebroken. Er volgen later in de film Auswitz-achtige taferelen, die de rillingen over mijn rug doen lopen. Als mieren kruipen de dansers over elkaar heen en staan te trillen in elkaars armen. 

We zien het bekende bewegingsmateriaal waarmee Shechter zich weet te onderscheiden; zeer geaarde muzikale dansers met volksdansachtige passen en swingende armen. Niet in klassieke voorstellingssetting, maar in dat van een losgeslagen dansend rockconcert.

De muziek ondersteunt de dansers en de beelden perfect. Er zit een goede afwisseling in harde rockmuziek, klassieke zang en lyrische volksmuziek uit het Midden-Oosten. Ook kostuums, aankleding en locatie worden in de film uitgebreid gewisseld. Performance relay en het camerawerk zijn hier echt van toegevoegde waarde.

De film lijkt soms ten einde te zijn, waarna het toch nog uitbundiger blijkt te worden. Toch is er op de juiste momenten ruimte voor verstilling en ontroering. POLITICAL MOTHER: The Final Cut heeft een energie die veel verschillende emoties oproept. Het lijkt soms fragmentarisch, maar als geheel klopt het helemaal. 

Rice speelt op 23 juni en POLITICAL MOTHER: The Final Cut op 26 juni in Eye Filmmuseum in Amsterdam.

Foto: Rice van Cloud Gate Dance Theatre of Taiwan, foto LIU Chen-hsiang