Wat gebeurt er wanneer we onszelf overgeven aan de extatische liefde in al zijn dimensies? De performers van Schweigman& en DOX laten zich meevoeren op de drums van Eros. Een ervaring die je niet mag missen.

Eros, de Griekse god van de liefde, was het kind van Aphrodite en Ares – de antieke goden van de schoonheid en de oorlog. Maar behalve als ‘kind van’ werd Eros door de Grieken ook nog eens aanbeden in een andere gedaante – als een van de Griekse oergoden die, zonder ouders, aan de oorsprong stonden van alles en iedereen.

Eros is ook de naam van de nieuwe muzikale performance van Schweigman& (Val, Spectrum, For the Time being) en het Utrechtse theaterhuis voor jongeren DOX. Het thema van hun nieuwe voorstelling beweegt zich in de kern rondom de vrouwelijke sensualiteit – en dat is niet zonder reden. Volgens Schweigman wordt sensualiteit vaak verward met seksualiteit en valt het daardoor nog steeds in een taboesfeer. Ze wil sensualiteit nu weer de ruimte geven die ze verdient, ‘voorbij aan het heersende clichébeeld van wat een sensuele vrouw is’, schrijft ze op haar website.

Het zijn belangrijke thema’s die Schweigman& en DOX willen onderzoeken. Thema’s die niet alleen gaan over intimiteit, maar ook een maatschappelijke dimensie hebben die je vanuit verschillende niveaus kunt benaderen en op verschillende manieren kunt verbeelden. Wat laat je zien? Wat laat je niet zien? Hoe vermijd je de clichés rondom vrouwelijke sensualiteit en publieke schaamte? Allemaal interessante vragen die je als toeschouwer ook kunt meenemen in je beschouwing over wat een regisseur eigenlijk doet – en niet doet – al ligt er in de analytische beschouwing altijd het risico dat men ‘gestuurd’ gaat kijken en de onbevangen blik verliest.

In het geval van de voorstelling Eros is het risico op het verliezen van de onbevangen blik te verwaarlozen, want Schweigmans zoektocht naar de vrouwelijke sensualiteit, manifesteert zichzelf al vanaf de eerste scène als een lange, adembenemende choreografie die de toeschouwer meezuigt in een zinnelijke, extatische droomwereld waar je niet meer uit wil terugkeren. Dat komt niet alleen door de sprookjesachtige scenografie (Theun Mosk) en de ultra-sensuele, mysterieuze performance van de performers, maar ook door de indringende percussie van Frank Rosaly en Katherina Bornefeld (The Ex), die met hun drums en gong direct de juiste frequentie weten te raken die het denken verlamt en ruimte maakt voor overgave, verwondering en doorlopende nieuwsgierigheid naar wat komen gaat.

Het publiek is in Eros de stille voyeur van een intiem groepsritueel dat (althans bij mij) de vervreemdende associatie opriep met zowel het Eftelingsprookje van de Indische Waterlelies – maar dan 16+ – als met de film Holy Mountain van regisseur-sjamaan Alejandro Jodorowsky. Niet in de laatste plaats door de strak ontworpen oranje tribunes die een soort jaren ’70 arena vormen rondom het rituele speelveld van Schweigman& en haar nimfen.

Seksueel? Niet in de clichématige zin van het woord. Zinnelijk? Zeker weten. Alles bij elkaar roept Eros de sfeer op van een seance waar de totale overgave en ultieme versmelting van alles en iedereen wordt gevierd, in verschillende, elkaar opvolgende choreografieën en sferen, die er allemaal mogen zijn, in hun eigen energie.

Intense verstilling, uitzinnige liefde voor alles, de ongeremde levenslust en blijdschap van een kind voor de zondeval – het opsommen van de vele vormen en energieën die Eros allemaal kan aannemen in deze buitengewoon knappe en beheerste performance, doet je direct voelen dat woorden in de verste verte niet kunnen benaderen wat de performers van DOX op de dansvloer weten neer te zetten. Om de dames maar even met naam en toenaam te noemen: Lysanne van Berlo, Fiona Dekkers, Luana vanEekeren, Rosanna ter Steege – en niet te vergeten Goda Zukauskaite en Ibelisse Guardia Ferragutti – leveren hier werkelijk een (fysieke) topprestatie.

Wat blijft er over als de rook is opgetrokken – te weten buiten het gevoel dat je deze voorstelling aan eigenlijk iedereen zou willen aanraden? Misschien de woorden van Schweigman zelf: ‘We wilden de vrouwelijke sensualiteit vieren, maar openden de doos van Pandora. Kunnen wij onze duistere kanten erkennen en er desondanks voor kiezen om voor de speelse levensenergie te gaan?’ – en dan ook vooral het antwoord op Schweigmans vraag. Ja, we kunnen en mogen de schoonheid en transformerende, herscheppende oerkracht van Eros erkennen – en we hoeven niet bang te zijn voor haar energie. Als we haar werkelijk durven te omarmen en ons er aan over geven, zullen we merken dat haar kracht ons niet zal vernietigen, maar een eeuwig doorlopende transgressie faciliteert naar steeds een andere manifestatie van een liefde die leven en dood overstijgt. Die mystieke reis moeten we onszelf allemaal gunnen. Een bezoek aan de voorstelling Eros is daarvoor een goede start.

Foto: Karin Jonkers