Lenig en slim, dat zijn de sleutelwoorden voor de versie van de klassieke tragedie Elektra door het Rotterdamse gezelschap Mooi Weer & Zo.

De actrices zijn gekleed in strakke, kleurrijke jumpsuits (ontwerp: Marian Hoefnagels) waarmee ze moeiteloos klauteren door en over de stellages die het decor (David van der Wees) vormen. Dat geeft een dynamiek aan de voorstelling en maakt scènewisselingen moeiteloos. De voorstelling opent met het koor dat hoog op een van de stellages zit, ze verhalen over het welbekende maar altijd weer fascinerende verhaal van de strijd van de Grieken tegen de Trojanen. De plaatsing in de hoogte roept een andere openingskoor in herinnering, namelijk dat uit de Oresteia waarin de val van Troje wordt aangekondigd door een koor hoog op de bergtoppen.

Dat is het geweldige van Griekse tragedies: je kunt ze voor het eerst zien of in zovele versies, elke keer raken ze je diep. Zo ook deze Elektra (435-410 v.Chr.) naar Sophocles in de bewerking van Tom Blokdijk en in regie van Eva Lemaire. Legerleider Agamemnon, koning van Mycene, offert zijn dochter Iphigenia aan Artemis, godin van de jacht, in ruil voor wind die de Griekse vloot doet opstuwen naar Troje die de Zwarte Zee beheerst, zeer tegen de zin van de Grieken. Als wraak klieft Klytaimnestra, echtgenoot van Agamemnon en moeder van Iphigenia, haar man het hoofd terwijl hij een bad neemt met een bijl. De strijd tegen Troje is gewonnen, maar de tragedie neemt nu pas een aanvang. Dochter Elektra rouwt haar hele leven om het verlies van haar vader en roept broer Orestes op tot wraak. Hiermee is een keten van wraak en weerwraak, oorlog en vergelding gegeven die nooit lijkt te eindigen.

Het mooie van Blokdijks versie is, in samenwerking met dramaturg Alexander Schreuder, dat aan het slot Orestes (Jurriaan van Seters) juist oproept tot vrede. Dat is een verrassende wending. Ook verrassend en op bepaalde manier aangrijpend is dat de onschuldig gedode Iphigenia (Sofie Brand) de gehele voorstelling op het podium aanwezig blijft; ze slaat de heftige gebeurtenissen en vooral sterk oplaaiende emoties met open blik gaande, eigenlijk zonder oordeel. Dat is knap van deze jonge actrice. Het is alsof we met haar blik meekijken.

Elektra, gespeeld door Julia Diepstraten, heeft een sterke rol als jonge vrouw die rouwt om de dood van haar vader. Haar verdriet geeft de familietragedie de noodlottige kracht van het onontkoombare. Als zij haar moeder Klytaimnestra en haar nieuwe minnaar Aighistos doodt, dan draait het rad van vergeldingszucht weer verder, want elke dode roept weerwraak op.

Daarom is de sussende rol van Orestes zo knap gekozen. Of hij slaagt in zijn verzoenende opzet is aan de toeschouwer. Edouard Kain vertolkt Klytaimnestra boeiend en krachtig; enerzijds toont hij een bijna sinistere vorm van wellust om de begane moord en anderzijds accentueert hij in tal van details een vretende vertwijfeling. Vooral in de scène waarin Orestes zijn moeder Klytaimnestra confronteert met de straf die het Hooggerechtshof heeft vastgesteld, acteert Kain prachtig: hij incasseert, kleineert Orestes maar moet erkennen dat zij de grootste misdaad ooit heeft begaan: het doden van haar man Agamemnon uit wraak omdat híj hun dochter doodde.

Niet alleen de heldere, mooi dramatische tekst van Blokdijk, ook de soundscape draagt bij aan een sterke voorstelling. Simme Wouters ontwierp dreigende, elektronische muziek die op de juiste momenten, nooit te veel, betekenis krijgt. Een bijzondere rol is nog weggelegd voor Clairde Hordijk die onder meer Chrysothemis speelt, zuster van Elektra. Zij kiest de kant van haar moeder en is in de ogen van Elektra een verraadster. Met soms ongrijpbaar spel, dan weer vol empathie jegens Elektra en dan weer jegens haar moeder, laat Hordijk zien hoe complex in een familietoestand de keuze is: kies je voor de een, dan kies je automatisch tegen de ander. Daarom is het lied van Leonard Cohen dat zij samen zingt met Elektra zo verrassend, het is Bird on the Wire. Dit lied gaat over henzelf, over het verlangen naar vrijheid, wat niet zomaar kan: je bent altijd de gevangene van iets of iemand, en vooral van het noodlot dat je over jezelf hebt afgeroepen.

Foto: Maarten Laupman