In Seeker※Solo, de afscheidsvoorstelling van Samir Calixto bij het Haagse danshuis Korzo, ondernam de van oorsprong Braziliaanse danser en choreograaf een zoektocht naar het binnenste van zijn ziel. In Dido Æneas Us & All gaat die blik de andere kant op.

De voorstelling, ontwikkeld op Sicilië en uitgebracht door zijn nieuwe stichting Matter Affects, volgt de tragische liefdesgeschiedenis van Purcells barokopera, maar Calixto plaatst die in een universele context waarbij dat ‘universele’ niet letterlijk genoeg genomen kan worden. Misschien is ‘kosmisch’ zelfs een beter woord. Niet voor niets is het enige attribuut op de speelvloer een telescoop, een instrument waarmee niet alleen afstanden overbrugd kunnen worden maar ook terug in de tijd gereisd kan worden. Heden en verleden vloeien ineen.

Zoals in veel van zijn werk verbindt Calixto het individuele met het collectieve. Dat spreekt al uit de titels die hij de drie aktes van de opera, en daarmee van de voorstelling, heeft meegegeven. Enige kennis van de astrologie is daarbij geen overbodige luxe. Zo heet de eerste akte, waarin Dido en Aeneas elkaar de liefde verklaren, Maan Vierkant Venus en de tweede, waarin Aeneas wordt verleid Dido te verlaten, Mars tegenover Pluto. De derde, met de smartelijke aria When I am laid in earth, heet Stellium in Schorpioen. Van dat begrip ‘stellium’ had ik nog nooit gehoord. In de astrologie blijkt het zoiets te betekenen als dat de kenmerken van iemands sterrenbeeld krachtiger worden door de groepering van meerdere planeten.

Het is van belang hier zo uitgebreid op in te gaan omdat het iets zegt over het spirituele karakter van Calixto’s oeuvre. Het is de motor van zijn kunstenaarschap. Dido Æneas Us & All is een beeldenrijke, meeslepende voorstelling, gedragen door de prachtige muziek van Purcell en gedanst door Calixto zelf en de Italiaanse danseres Erika Poletto. Zij zijn de aardse tegenhangers van de mythische personages uit de opera. Ze verbeelden dansend een parallel verhaal, in de ene scène spiegelend, in een volgende juist becommentariërend.

Terwijl de eerste maten door de ruimte klinken betreedt Poletto de vloer. Op hoge hakken en gekleed in een zwart jurkje. In halfzacht licht beweegt ze vloeiend door de ruimte, af en toe met een korte versnelling. Als even later Calixto opkomt is het eerste wat hij doet teder haar schoenen uitdoen. Het maakt ze gelijkwaardig en zo kunnen ze gezamenlijk de eerste schreden zetten op het pad der liefde. In een fraai duet draaien ze om elkaar heen, soms met synchrone bewegingen, vaak ook los van elkaar.

In het tweede deel dient de ondergang zich allengs aan. Het lieflijke maakt plaats voor rennen, zij valt, de bewegingen worden krampachtiger. In het halfdonker wordt er ritmisch gestampt. Uit alles spreekt woede en onmacht.

Zo dendert het door naar het slotdeel waarin Poletto en Calixto zich ontdaan hebben van hun kleren en ze in zandkleurig ondergoed verder dansen. Er wordt gezocht naar een nieuwe bewegingstaal, maar het is tasten in het duister. Als om dat te illustreren binden ze zich beiden een blinddoek voor. In de epiloog ten slotte vinden ze elkaar weer even terug maar in een andere werkelijkheid. In een smartelijke solo danst Poletto het eind tegemoet.

Dido Æneas Us & All is bepaald geen makkelijk te doorgronden werk, maar dat maakt het niet minder fascinerend. Calixto zoekt in zijn werk naar de verbinding van het algemeen menselijke met een grotere kosmische waarheid. Deze voorstelling is daar een intrigerende proeve van.

Foto: Joris Jan Bos