Karina Holla legt op schichtige, maar indringende wijze de gevoels- en gedachtewereld bloot van de meest notoire Outsider Artist die de Westerse wereld kent. In de vorm van een collagevoorstelling graaft deze psychologische verkenning van Henry Darger (1892-1973) dieper dan zijn ‘onalledaagse’ werken. In gesprek met God en zichzelf poogt de kunstenaar het onrecht en verderf in zijn wereld te relativeren.

‘Hé God, waarom doe je niks? Je steekt geen poot naar me uit.’ Traumatische gewaarwordingen zijn de zevenjarige Henry Darger niet onbekend wanneer hij als wees in een gesticht voor geestelijk gestoorde kinderen terechtkomt. Karina Holla belicht in deze gefragmenteerde biografische voorstelling niet geheel onnodig hoe de jonge Darger mentaal omsprong met zijn afschuwelijke ervaringen, met name in het Lincoln Asylum For Feeble-Minded Children. Deze ervaringen zouden later ten grondslag liggen aan zijn wereldberoemde creaties, waarin de strijd tussen kinderlijke onschuld en ‘het kwaad’ een rode draad vormt.

Met een samenspel van innerlijke dialogen, sidderende muziek en prachtige projecties van Dargers werk nodigt Karina Holla uit om mee te peinzen over hoe de wereld te benaderen als deze je het ene onheil na het andere in de schoot werpt. Met een verlicht groezelig kamertje als prominent decorstuk weet de actrice (Theo d’Or 2018) de omstreden kunstenaar overtuigend neer te zetten als het hoogbegaafde individu dat opzag tegen alles wat met volwassenheid te maken heeft. Onder de sluier van een knijpende sfeer en met een scherpzinnig en kinderlijk persistent karakter zoekt haar Darger in vlagen van rationalisering en onbegrip naar antwoorden. Deze antwoorden komen uiteindelijk tot uiting in kleurrijke projecties van delen uit zijn befaamde In The Realms Of The Unreal: een 15000 pagina’s lang boekwerk met honderden bijbehorende illustraties dat de geïsoleerde Darger over een periode van meer dan 60 jaar creëerde. Het werk beslaat hoofdzakelijk de strijd tussen de zeven dappere Vivian Sisters en de kwaadaardige Glandelinians, die verantwoordelijk zijn voor het gevangen nemen en martelen van onschuldige kindermensjes.

Bepalend en noemenswaardig is de naadloze wisselwerking tussen het simpele, maar slimme expressieve vermogen van Karina Holla en de creatief stormachtige muziek van Rikard Borggård.

Dat Henry Darger zijn traumatische ervaringen op artistieke maar vooral geheel unieke wijze een plek trachtte te geven, mag bekend zijn. Hoe het mentale duw- en trekspel achter de werken van de wereldberoemde Outsider Artist eruit zou kunnen hebben gezien, komt op een doordacht onstuimige manier naar voren in DARGER, In de werkelijkheid van de onwerkelijkheid.

Foto: Joshua Walter