Is het mogelijk om binnen een ambtelijk proces een oordeel te vellen op een oprechte, menselijke manier? Een oordeel dat voor degene die het betreft van levensbelang is: mag ik blijven of niet?

Theatermaker Ilay den Boer heeft zich vanaf 2018 verdiept in de wereld van de asielprocedures. Eerst als woonbegeleider in een asielzoekerscentrum, later als beslisambtenaar bij de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) en als leerling-griffier bij de rechtbank. Hij wilde zo het Nederlandse asielbeleid van binnenuit leren begrijpen om er vervolgens een mening over te kunnen formuleren.

Of misschien zocht hij niet eens naar een mening, maar eerder naar ingangen, aanknopingspunten voor mogelijke alternatieve procedures. Getriggerd door het verhaal van zijn Palestijnse vriend Hassan en diens weg langs de Nederlandse instanties, probeert Den Boer antwoord te geven op de vraag hoe je een asielprocedure zo menselijk mogelijk kunt inrichten, maar ook op de vraag hoe het kan dat individuele ambtenaren eenzelfde casus toch verschillend beoordelen, ondanks alle pogingen tot objectivering van het verhaal van die persoon. Hij betrekt daarbij zijn vriend Hassan, zijn IND-collega Peter en het publiek.

Het is een knap staaltje onderzoeks- en realitytheater dat Den Boer zijn publiek voorschotelt. In tweeënhalf uur wordt het deelgenoot gemaakt van Hassans complexe en heftige verhaal, maar ook van de overwegingen van de beslisambtenaar. Den Boer ondervraagt beiden op directe, maar inlevende manier. Het publiek mag ook vragen stellen. Tegelijkertijd spelen Hassan en Peter ook een ‘gehoor’ na, waarin de vluchteling zijn verhaal doet. Een beetje zoals dat in werkelijkheid ook plaatsvindt – hoewel het dan wel een hele dag kan duren.

Salomonsoordeel is theatraal niet bijzonder interessant, maar dat is ook niet de bedoeling. Het gaat om de inhoud, de ontmoeting, de gedachtenuitwisseling. Om de menselijkheid die het systeem vormt. Het is prachtig om te zien hoe gelijkwaardig Peter, Hassan en Ilay zich tot elkaar en het publiek verhouden: open, ontvankelijk, onderzoekend, kwetsbaar.

Interessant hierbij is ook dat de IND het project van Den Boer heeft omarmd als een manier om in contact te zijn met de maatschappij en de sentimenten die er leven rondom de Nederlandse asielwetgeving. Het zou mooi zijn als Salomonsoordeel werkelijk tot bespiegelingen op of veranderingen in de werkwijze van het IND zou leiden. Maar dat er iedere avond zo veel mensen worden aangespoord om zich eens echt te verdiepen in deze procedures, waartoe we immers met ons allen democratisch hebben besloten, is op zichzelf al van grote waarde.

Foto: Prins de Vos