Ook Charlie Chan Dagelet, Jade Olieberg, Marie-Louise Stheins en Naomi Velissariou maken in september kans op een Theo d’Or, de prijs voor de meest indrukwekkende vrouwelijke hoofdrol. Vandaag maakte de Nederlandse Toneeljury nieuwe nominaties voor de acteursprijzen bekend. De uiteindelijke winnaars worden dit jaar gekozen uit de nominaties van de afgelopen twee theaterseizoenen. 

Vanwege de coronacrisis reikte de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) in 2020 geen theaterprijzen uit, wel maakte de Nederlandse Toneeljury over het seizoen 2019/2020 haar nominaties bekend. Vandaag zijn daar de nominaties van 2021 bijgevoegd, waardoor de Toneeljury over de afgelopen twee seizoenen in totaal 18 nominaties heeft bekendgemaakt.

Alle nominaties voor de VSCD Toneelprijzen 2020 en 2021 op een rij:

THEO D’OR (prijs voor de meest indrukwekkende vrouwelijke dragende rol):

  • Charlie Chan Dagelet (2021) voor haar rol in Laura H. bij Toneelgroep Oostpool
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Charlie Chan Dagelet speelt Laura H. bedachtzaam en tegelijkertijd bijzonder expressief. Ze toont een personage dat aanvankelijk door iedereen bespeeld wordt, maar zich gaandeweg die rol zelf eigen maakt. Door haar spannende, grillige spel blijft het voortdurend raden naar haar motieven: zo maakt ze van Laura H. een aantrekkelijke, uitdagende en gelaagde denkexercitie. Ze grijpt je en laat je niet meer los. De aandacht van de toeschouwer verslapt geen moment. Je bent van haar. Laura H. staat na de meeslepende vertolking van Charlie Chan Dagelet definitief in je geheugen gegrift.’
  • Lotte Dunselman (2020) voor haar rol in De Poolse bruid bij het Noord Nederlands Toneel en tgECHO
    De Nederlandse Toneeljury: ‘In De Poolse bruid laat Lotte Dunselman haar personage langzaam ontdooien. Van een vrouw in totale verstarring transformeert ze tot een integer en sensitief personage dat een zeer breed scala aan emoties beleeft. Met haar uiterst precieze tekstbehandeling maakt Dunselman de muzikaliteit van de tekst hoorbaar en voelbaar. Ze vertelt, beleeft en onderzoekt haar woorden en schakelt rigoureus van toonaarden. Als haar personage langzaam maar zeker zachter en opener wordt, wordt ook de pijn van haar karakter steeds meer invoelbaar.’
  • Jade Olieberg (2021) voor haar rol in Laura H. bij Toneelgroep Oostpool
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Jade Olieberg maakt indruk met haar spannende interpretatie van ex-Syriëganger Laura H. Ze speelt het personage met de onbevangenheid (of onhandigheid) van een jonge vrouw die haar leven probeert te sturen maar het tegelijkertijd hopeloos door haar vingers laat glippen. Ze geeft haar bij vlagen een kinderlijk opportunisme mee, met sprankelend spel maar ook met onverwacht rigide schakels in haar emoties. Zo maakt Olieberg de tegenstrijdigheden die in het personage besloten liggen, met doorleefd spel inzichtelijk. Juist de gedurfde onnadrukkelijkheid in Oliebergs interpretatie, maakt het mysterie rondom Laura H. extra boeiend om te ontrafelen.’
  • Marie-Louise Stheins (2021) voor haar rol in Skylight bij Toneelgroep Oostpool / Het Nationale Theater
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Marie Louise Stheins is in haar rol als zakenvrouw Eva bot, bazig en egocentrisch. Maar ondanks al deze onaangename trekken slaagt Stheins erin haar kwetsbare kant te laten zien. Dit doet ze met een tomeloze energie. Ze trekt alle registers open: van heel klein en zacht, naar groots en lekker dramatisch. Dit is knap en degelijk acteerwerk. Het is bewonderenswaardig dat we niet alleen de muur van beton zien die Eva om zichzelf heeft opgetrokken, maar ook een meisje dat hunkert naar liefde.’
  • Naomi Velissariou (2021) voor haar rol in Permanent Destruction – Pain against fear bij Theater Utrecht / St. Naomi Velissariou
    De Nederlandse Toneeljury: ‘De meerstemmige identiteit die Naomi Velissariou in haar spel toont, maakt dat de vrouw boven het concept van de productie uitstijgt. Hoe kan het ook anders; een vrouw die moeder wordt leert een nieuwe vorm van weldadige liefde kennen, één die niet in een concept te vatten is, maar die wellicht de angst en de pijn een beetje dragelijker maakt. Ze maakt haar bewegingen trager dan in de eerdere delen, minder hard en choquerend.  Dat geeft ruimte om dichtbij te komen en te zien dat er achter de boosheid ook zachtheid en kwetsbaarheid zit. In gedachten mag je haar aanraken en dat is groots voor een vrouw die bang is voor het leven en voor zichzelf.’

LOUIS D’OR 2020 & 2021 (prijs voor de meest indrukwekkende mannelijke dragende rol):

  • Emmanuel Ohene Boafo (2021) voor zijn rol in Sea Wall bij Het Nationale Theater
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Emmanuel Ohene Boafo neemt de kijker mee in het persoonlijke verhaal van Alex en toont daarbij de vele emoties als hij het over zijn dochter, vrouw en schoonvader heeft. Door zijn open, liefdevolle spel komt de dood in deze voorstelling snoeihard binnen. Uit zijn lichaamsuitdrukking tekent zich een personage dat probeert vat te krijgen op deze tragedie, maar hier nog niet toe in staat is. Hij speelt dit subliem, met geen enkel gebaar of woord te veel. In deze intieme monoloog kun je zijn pijn en zijn strijd met die pijn, van zeer dichtbij ervaren. Dat is prachtig en onbeschrijfelijk verdrietig.’
  • Bram Coopmans (2021) voor zijn rol in Tom Pain bij Het Nationale Theater
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Als Tom Pain vult Bram Coopmans de ruimte met een bewust ongemak. Hij is zo iemand die je eigenlijk liever niet te veel aandacht geeft, maar waar je tegelijkertijd verschrikkelijk nieuwsgierig naar raakt – mysterieus en ergerlijk tegelijk. Een man die verbolgen is door het leven, verzuurd, maar nog nét niet honderd procent verbitterd. In de resterende onbestemde procenten, zit de opening om je als bezoeker aan hem te verbinden. Zijn laatste woorden – ‘hou vol’ – zou je het liefst aan Pain zelf willen meegeven.’
  • René van ’t Hof (2020) voor zijn rol in Eindspel bij Theater Rotterdam
    De Nederlandse Toneeljury: ‘In Eindspel toont René van ’t Hof iemand die tegelijkertijd wil blijven en wil weggaan. Tegenover het ingeleefde spel van Hans Croiset zet René van ’t Hof een vervreemdende, fysieke theatertaal, waarbij het voortdurend diffuus is of hij heimelijk genoegen schept uit zijn repetitieve handelen, of dat hij genadeloos ten onder gaat aan de zinloosheid waarvan zijn bestaan omgeven is. In zijn beheerste vertolking doet Van ’t Hof bijna het onmogelijke: hij verenigt het onbedaarlijk komische en het onnoemlijk treurige met elkaar.’
  • Hans Kesting (2021) voor zijn rol in Wie heeft mijn vader vermoord bij Internationaal Theater Amsterdam & deSingel Antwerpen
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Met zijn kristalheldere, indrukwekkende spel toont Hans Kesting zich in Wie heeft mijn vader vermoordeen van de meest toonaangevende acteurs van dit moment. Schakelend tussen verschillende perspectieven legt Kesting alle uiteenlopende verschijningsvormen van kwetsbaarheid aan de dag. De schoonheid zit ook in de momenten waarop we niet alleen kijken naar de overtuigende personages, maar we ook de acteur waarachter zien: een mens van nu die de uitdagingen rondom seksuele identiteit over het voetlicht brengt. Als een coming of age die geen eindpunt kent in een mensenleven. Hiermee laat Kesting zien wat de reikwijdte van uitstekend acteerwerk is.’
  • Victor IJdens, Jesse Mensah, Felix Schellekens, Romijn Scholten (2020) voor hun rol in Weg met Eddy Bellegueule bij Toneelschuur Producties
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Victor IJdens, Jesse Mensah, Felix Schellekens en Romijn Scholten knalden in Weg met Eddy Bellegueulevan begin tot eind van de toneelvloer. Hun liefdevolle spel is wars van elke vorm van ijdelheid. Met bakken compassie schakelen ze voortdurend tussen de verschillende personages en scheppen zo een rijkgeschakeerd, meerlagig beeld van het milieu waarin Eddy is opgegroeid – dat hij verafschuwt maar waaraan hij zich tegelijkertijd altijd sterk verwant voelt. De grote kracht ligt hierbij uitdrukkelijk niet in de individuele acteerprestatie, maar juist in de onvoorwaardelijke onderlinge overgave. Zo nemen ze elkaar – en de zaal – onontkoombaar mee in alle pijn, verdriet en voorzichtige glimpjes van hoop.’

COLOMBINA 2020 & 2021 (prijs voor de meest indrukwekkende vrouwelijke bijdragende rol):

  • Sanne Samina Hanssen (2020) voor haar rol in Angels in America bij Olympique Dramatique en Toneelhuis
    De Nederlandse Toneeljury: ‘In Angels in America maakt Sanne Samina Hanssen de waanzin van haar personage Harper volkomen inzichtelijk, ook wanneer die de werkelijkheid totaal uit het oog verliest. Ze schakelt daarbij niet alleen prachtig tussen illusie en realiteit, maar laveert ze ook voortdurend tussen hoop en wanhoop. Het is vooral bewonderenswaardig dat Hanssen van Harper geen deerniswekkend hoopje ellende maakt, maar juist een vrouw die vastbesloten de strijd aangaat met haar lot. Door haar trefzekere en krachtige vertolking sluit je Harper meteen in je hart en leef je van het begin tot het einde met haar mee.’
  • Musia Mwankumi (2021) voor haar rol in De zaak Shell bij Frascati Producties en De Nwe Tijd
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Met het personage van Musia Mwankumi verwachten we de hoop te ontmoeten, maar ze haalt ons al snel uit de illusie; het is wanhoop waarnaar je kijkt. Wanhoop die Mwankumi niet alleen zichtbaar, maar ook in grote mate invoelbaar maakt. Na de vele protestacties met haar kompanen is ze nu de protestenergie voorbij. Terwijl je de onrust door haar lijf voelt gieren, brengt Mwankumi op bijzondere wijze verstilling aan het einde van een ijzersterk tableau van verschillende personages. Bijna sereen laat ze de toeschouwer binnen in haar binnenwereld waar zwaarte en teleurstelling overheersen. Lethargie en hoop cirkelen vloeibaar om elkaar heen.’
  • Dionne Verwey (2021) voor haar rol in De Gliphoeve bij Orkater & Bijlmer Parktheater
    De Nederlandse Toneeljury: ‘In De Gliphoeve draagt Dionne Verwey het verhaal en verbindt ogenschijnlijk naturel alles en iedereen met elkaar. Met haar open, luchtige spel maakt ze het de jonge activisten van nu gemakkelijk zich met haar personage, dat zich ontwikkelt tot politiek bewuste jonge vrouw, te identificeren. Tegelijkertijd kruipt onmiskenbaar ook het toenemende gevoel van onmacht diep onder de huid van de toeschouwer. Verwey toont zich een indrukwekkend veelzijdig actrice in deze coming of age. Haar gedrevenheid, overgave en spelplezier doen smaken naar meer.’

ARLECCHINO 2020 & 2021 (prijs voor meest indrukwekkende mannelijke bijdragende rol)

  • Maarten Heijmans (2021) voor zijn rol in Flight 49 bij Internationaal Theater Amsterdam & deSingel Antwerpen & Les Théâtres de Ville de Luxembourg
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Maarten Heijmans weet twee uiteenlopende personages te creëren die in hun verschijningsvorm haast diametraal tegenover elkaar staan. Met de inzet van zijn techniek en emotionaliteit levert hij een topprestatie die binnen de voorstelling zowel vertedering als gevaar oproept. Heijmans toont precisie en vrijheid. Hij doseert de karakteristieken van de personages zodanig dat ze herkenbaar zijn zonder in sjablonen of eenduidigheid te vervallen. Door deze aanpak verbindt het publiek zich met personen die ze in het echte leven waarschijnlijk geen blik waardig gunnen.’
  • Daniël Kolf (2021) voor zijn rol in Quake bij Theater Utrecht & DOX
    De Nederlandse Toneeljury: ‘In Quake laat Daniel Kolf een breed scala aan emoties zien waartussen hij overtuigend kan schakelen. Wat opvalt aan zijn spel is een goed getimede nonchalance die via verontwaardiging uiteindelijk uitmondt in acceptatie. In het gemak waarmee hij schakelt toont Kolf zich een opvallend veelzijdig acteur die zich van een scala aan spelregisters bedient. Met bravoure en kwetsbaarheid legt hij het dilemma bloot tussen innerlijke veroordeling en de wens om het verleden niet weg te stoppen. Als toeschouwer kun je niet anders dan hem daarin volgen, ook al is de boodschap afschrikwekkend.’
  • Lukas Smolders (2020) voor zijn rol in Angels in America bij Olympique Dramatique en Toneelhuis
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Lukas Smolders toont zich in Angels in America een acteur die het publiek verrast en meeneemt naar de meest uiteenlopende kanten van zijn personage. Hij kleurt tegen wat de tekst hem opdraagt en behoudt daarbij te allen tijde de geloofwaardigheid. Dat schept zowel afstand als betrokkenheid, wat het inzicht in de toestand van zijn personage versterkt en vergroot. Met zowel het grote gebaar als met de blik naar binnen gekeerd, geeft Smolders de voorstelling extra kleur, intensiteit en lucht.’
  • Jaap Spijkers (2021) voor zijn rol in De zaak Shell bij Frascati Producties en De Nwe Tijd
    De Nederlandse Toneeljury: ‘Hoezeer je je ook hebt voorgenomen om het oneens met hem te zijn, met zijn innemende spel pakt Jaap Spijkers als CEO van Shell elke toeschouwer genadeloos in. Spijkers speelt hem vervaarlijk meerduidig: lange tijd lijkt hij vooral zachtaardig en begripvol, maar onverwacht komt hij indringend en scherp uit de hoek. Dat zorgt voor een uiterst verwarrende, bij vlagen zelfs ronduit verontrustende kijkervaring. Hij lijkt een innemende verbinder, maar wat schuilt er achter zijn rookgordijn van empathie, begrip en engagement?’
  • Louis van der Waal (2020) voor zijn rol in Rijgen bij NTGent
    De Nederlandse Toneeljury: ‘In de aantrekkelijke pretentieloosheid die hij bij zijn diverse rollen in Rijgen opzocht, toonde Louis van der Waal zich een uiterst kwetsbare speler. Met één blik richting zaal kan hij de toeschouwer aan het lachen krijgen, en tegelijkertijd het vermoeden van een groot verdriet invoelbaar maken. Hij brengt in zijn manier van spelen een spannende vervreemding aan, die uiterst fascinerend is om naar te kijken, zijn medespelers op een prettige manier ontregelt en de scène onverwacht van betekenis doet kantelen. Over de hele linie betrekt hij met zijn open, flirterige en terloopse spel de zaal voortdurend bij de voorstelling.’

De uitreiking van de prijzen over twee seizoenen vindt plaats op 11 september tijdens het Gala van het Nederlands Theater in Internationaal Theater Amsterdam.

Foto: Naomi Velissariou in PERMANENT DESTRUCTION Pain Against Fear, Ben Houdijk