Is het ADHD? Geldingsdrang? Of gewoon ‘iemand moet het doen, en ik kan het tenslotte heel goed’. We hebben het over de enorme hoeveelheid vertaalde liedteksten door Jan Rot. In september 2020 verscheen 121 van de beste liedjes ooit. Daarvoor had Rot al meerdere bundels uitgebracht met titels als Rot voor u en #stopdetijd. En nu ligt al Boek II met 160 nieuwe titels in de winkel of, zoals de site van Jan Rot vermeldt, in de Rotshop.

Net als podiumjunk Freek de Jonge heeft ook de snelvertaler Jan Rot een ongelooflijke creatieve energie, die resulteert in een ongekende productie. En net als bij Freek de Jonge leidt dat bij het publiek tot een zekere gewenning, of bijna vermoeidheid, waardoor de kwaliteit van het werk niet altijd meer op de juiste waarde wordt geschat. En die is bij beiden nog steeds vreselijk hoog. Toch ligt de gang van Jan Rot vol met (nog) onverkochte boeken.

Toen Rot eens werd gevraagd waarom hij om de haverklap met nieuw vertaald werk komt, antwoordde hij droog: ‘Ik weet het, ik ben te productief. “Ach meneer Beethoven, alweer een symfonie, we hebben er al acht…” Maar we hadden die negende toch niet willen missen.’

Ik weet niet of deel II van Beste liedjes ooit de negende symfonie van Rot is, maar de vertaler heeft zeker wederom een topprestatie geleverd. Het is een ideaal bedside boek. Lees een paar liedteksten en de historische toelichting en bekijk de bijpassende kleurige illustraties en je gaat met poëzie en een liedje in het hoofd lekker slapen.

Aanvankelijk was Rot gestopt bij 129 teksten, want zo had hij een mooi totaal met de 121 nummers uit deel 1. Maar corona bezorgde hem een zee van tijd en daarom heeft hij als toetje nog dertig Dutch classics toegevoegd, die voor het leeuwendeel maar één keer waren uitgevoerd bij zijn zestigste verjaardagsfeestje in Carré, en die nergens waren vastgelegd.

Door corona gingen ook zijn geplande Rotavonden in het Rotterdamse Theater Walhalla niet door, waar hij een bescheiden subsidie voor had gekregen van de gemeente Rotterdam. Als tegenprestatie heeft hij een aantal liedjes naar de Maasstad gehaald. Zo werd Guantanamera verplaatst naar Prins Alexander, heet de radarboot Proud Mary nu De Majesteit, de Rotterdamse feest- en dinerboot, en woont Reet Petite (the finest girl you ever wanna meet), de hit van Jackie Wilson uit 1957, nu als travestiet Riet Petit in Hoogvliet.

Na honderden liedjes en veertig jaar zwoegen (acht keer inzenden voor de Annie M.G. Schmidtprijs, liedjes voor het Songfestival schrijven die het niet halen, teksten aan André Hazes geven die niet werden gebruikt) won Rot met Stel dat het zou kunnen in 2016 de Annie M.G. Schmidtprijs voor het beste theaterlied van het seizoen. Een gevoelig lied, waarin hij zich voor de denkbeeldige keuze plaatst: dineren met Einstein of Martin Luther King, rampen als Hiroshima of 11 september voorkomen…., of nog een uurtje met zijn vroeg gestorven moeder? Hij kiest voor het laatste.

Maar zijn grootste talent ligt toch in het vertalen van liedjes voor zijn eigen soloprogramma’s of combi-optredens met onder anderen Marjolein Meijers, de helft van de voormalige Berini’s. Ook de musicalproducenten weten Rot te vinden. Hij vertaalde de liedjes van onder meer Tommy en Hair. Niet zelden overtreft hij het origineel: ‘Black boys are delicious’ wordt ‘Zwart zaad is verslavend’. Zijn laatste grote vertaalklus was Hello Dolly met Simone Kleinsma en Paul de Leeuw, waar producent Iris van den Ende van MediaLane stevig voor uitpakte. Kort na de première op 8 maart 2020 viel echter het doek door de corona-ellende.

Ondertussen heeft Rot ook al in opdracht van MediaLane de vertaling gemaakt van de musical Waitress, waar Willemijn Verkaik voor de hoofdrol is gecast. En op eigen initiatief is Rot al begonnen aan de musical Carousel uit 1945 van Rodgers & Hammerstein, volgens Time ‘de belangrijkste musical uit de 20ste eeuw’, met de klassieker You’ll never walk alone.

In Beste Liedjes ooit, Boek II concentreert Rot zich op wereldhits. Hij begint met Greensleeves, de minstreelballade uit 1580 en eindigt met Roller Coaster van Danny Vera uit 2019.

Rot is al de Vertaler des Vaderlands en De Koning onder de Hertalers genoemd. In een hertaling wijkt Rot inhoudelijk van het origineel af, maar houdt hij de klank en het ritme perfect vast. In Boek II probeert hij zo dicht mogelijk bij de sfeer en inhoud van de originele tekst te blijven. Dat lukt bijvoorbeeld prachtig bij House for sale van Lucifer uit 1975:

Het hing er op een maandagmorgen
Dikke druppels liepen langs het glas
Juffrouw Jansen keek om haar vitrage
Wat er aan het handje was
‘Zeg buurvrouw, is de koffie klaar?
Dat jonge paartje gaat uit elkaar!’

‘Vrij perceel’, koeienletters op het raam
Vrij perceel, met de makelaar zijn naam
Vanaf morgen gaan vreemden
Hier brutaal hun eigen gang
Zien de schaduw van ons hemelbed
Nog scherp op hun behang

Ook haalt Rot soms de inhoud naar het heden toe. Dat deed de lijstduwer van de Partij voor de Dieren bijvoorbeeld met Old MacDonald had a farm:

Op de bio boerderij, hia hia ho
Daar mogen koeien in de wei, hia hia ho
En geen megastallen om te kiloknallen
Hier een koe, daar een koe, kalfjes naar hun moe toe
Op de bio boerderij, hia hia ho

Natuurlijk is Rot niet de enige die buitenlandse hits heeft vertaald. André Hazes zou geen repertoire hebben gehad. Het is interessant om een paar Beatles-resultaten van Rot te vergelijken met de uitkomsten van Erik Bindervoet en Robbert-Jan Henkes, die in het boek Help! alle Beatles nummers hebben vertaald..

Let it be werd bij Rot:

Zit het ook vandaag weer tering tegen
Doe ik of ik moeder zie
Met haar eigen wijsheid: zeg het niet
En raak ik haast wanhopig
Is het net of zij te binnen schiet
Met haar eigen wijsheid: zeg het niet

Zeg het niet, zeg het niet, zeg het niet, zeg het niet
Zwijg als vorm van wijsheid: zeg het niet

Bindervoet en Henkes deden het zo:

Als ik hardop zeg in droeve tijden:
Moederlief, ik ben zo moe
Spreekt ze wijze woorden: laat het toe
En in mijn uur van duister
Komt zij voor mij staan, mijn wijze moe
En spreekt toverwoorden: laat het toe

Laat het toe, laat het toe, laat het toe, laat het toe
Fluister wijze woorden, laat het toe.

Rot laat de Neder-Beatles ‘Ze wil je yeh, yeh, yeh’ zingen, terwijl Bindervoet en Henkes kozen voor: ‘Ze houdt van jou, jou, jou.’

De lezer mag het zeggen.

Hoe dan ook, het boek van Rot is een goudmijn voor coverbandjes die het publiek de tekst in willen trekken van feesthits als Crazy little thing caled love, Satisfaction of Hey Joe: ‘Hé Joost, wat moet jij nou met die blaffer in je hand?’ klinkt echt fantastisch.

Jan Rot: Beste liedjes ooit. Boek II, van Greensleeves tot Purple rain is uitgegeven door Stichting Okapi/Stichting Jan Rot, € 24,95, verkrijgbaar via www.janrot.nl. Foto: Joep