Al meer dan een jaar zijn theaters en operahuizen gesloten. De Amerikaanse zangeres en componist Lisa Neher en de librettist Kendra Leonard organiseerden het One Voice Project Virtual Micro Opera Festival. Met weinig middelen realiseerden zij een uiterst gevarieerde serie van vijf mini-opera’s voor onbegeleide solostem. Het project is hiermee verwant aan de achtdelige reeks Bonsai Garden waarmee Jan-Peter de Graaff vorig jaar reageerde op de lockdown.
Met het initiatief willen Neher en Leonard ons wat schoonheid bieden en zichzelf en anderen de kans geven hun vak uit te oefenen. De dames hebben goed nagedacht over de productie. Zodra je een – gratis – online festivalpas hebt aangevraagd krijg je toegang tot een vracht aan informatie over de makers, de opera’s en de uitvoerenden. Van 22 tot en met 26 maart sturen ze elke dag een nieuwe link naar een wereldpremière. De opera’s worden gratis aangeboden volgens het principe pay as you can en blijven op YouTube beschikbaar.
De gekozen onderwerpen zijn zeer divers en deels in overleg met de zangers tot stand gekomen. Zo verhuisde de tenor Hugo Vera middenin de pandemie naar Los Angeles. Leonard verwerkte de daaraan gekoppelde onzekerheid, eenzaamheid en verwarring in haar libretto. In Wide Awake in the New City zien we Vega ietwat verloren tussen verhuisdozen en lukraak geplaatste meubels in zijn nieuwe appartement.
‘Sorry dat we zo lang hebben moeten rijden’, zingt hij zijn kat Eloise toe. Mismoedig piekert hij over het gemis van vrienden en over zijn nieuwe baan, waarin hij virtueel moet gaan lesgeven. Maar zodra hij zijn balkon op stapt, beurt het vooruitzicht ooit weer te kunnen zingen in de vermaarde Disney Hall hem op: ‘I can do this. In time we’ll figure it all out’, zingt hij in aansprekende coloraturen.
De drie volgende opera’s hebben een feministisch-historisch tintje. Par for the Cource gaat over de atlete Babe Didrikson Zaharias (1911-1956). Zij blonk uit in vele disciplines, maar werd vooral bekend als fenomenaal golfster. Toen ze zich in 1948 plaatste voor de U.S. Open werden de regels zó aangepast dat alleen mannen mochten deelnemen. De opera zoomt in op het moment dat ze – uit de pers – verneemt dat ze wordt uitgesloten van deelname.
Gestoken in oranje bloes en een rok in pepitaruit bezingt de sopraan Audrey Yoder haar frustratie. In loepzuivere, grote uithalen hekelt ze de angst van mannen voor haar prestaties: ‘Ik kan jullie zelfs verslaan in speerwerpen!’ – Achter haar zien we archiefbeelden van de speerworp waarmee Zaharias in 1932 een gouden Olympische medaille won. Zelfbewust somt Yoder haar vele successen op, om met een vermoeid dalend glissando de kritiek te citeren dat vrouwelijke atleten ‘onnatuurlijk’ zouden zijn.
Het door Lisa Neher zelf gezongen Momentum gaat over de Marathon van Boston van 1967. Kathrine Switzer (1947) schreef zich onder haar initialen in. Toen een official ontdekte dat zij een vrouw was probeerde hij haar met geweld uit de race te halen. Ze liep deze desondanks uit en vijf jaar later werden vrouwen officieel als deelnemer toegelaten. Neher kondigt het filmpje enigszins geëmotioneerd aan; ze is zelf een fervent marathonloper. De camera volgt haar langs desolate straten en industrieterreinen terwijl ze haar gezongen verontwaardiging doorspekt met indrukwekkend gepuf.
Al even vastberaden klinkt de mezzosopraan Margaret O’Connell in Woman Waits With Sword. De adellijke Alberte-Barbe d’Ernécourt (1607-1660) verdedigde haar landgoed als Chevalier de Baslemont tegen Franse, Zweedse en Kroatische soldaten. En tegen een indringer die zich op een dag meent meester te kunnen maken van haar kasteel. Met niet meer dan een driekantige hoed-met-veer verbeeldt O’Connell deze man, wiens machogedrag ze op de hak neemt. Tot slot daagt ze hem uit voor een duel: met getrokken sabel en krachtig geheven arm kijkt ze de camera in. Kom maar op!
In de vijfde opera, Now Available keren we terug naar het hier en nu. De tenor Zach Finkelstein lijkt opgesloten in zijn benarde kamer. Vertwijfeld kijkt hij uit het raam en zingt over de gesloten theaters, het gebrek aan lichtpuntjes, de angst zijn vaardigheid als zanger te verliezen. ‘I’m still singing… in my living-room.’ Leonard legt hem ook wat kritiek in de mond over de operahuizen die zelden compensatie boden voor de afgelaste voorstellingen. ‘Kan ik hen ooit weer vertrouwen?’
One Voice Project Virtual Micro Opera Festival is een geweldig staaltje grassroots muziektheater. Zonder subsidie en geavanceerde technologie hebben de makers vijf prachtige miniaturen gemaakt, waarin alles klopt. Hoe eenvoudig de setting ook is, de belichting, cameravoering en geluidsopname zijn pico bello. De zanglijnen van Neher zijn afwisselend en navolgbaar zonder behaagziek te zijn en sluiten naadloos aan bij de vaak snel wisselende emoties. De zangers zijn zonder uitzondering uitstekend, met als uitblinker O’Connell, die de aandacht trekt met haar bijzonder ingeleefde vertolking van de vrouwelijke Chevalier.
Gaat dat zien, gaat dat horen!
Gezien: 22 t/m 26 maart, online. Foto: still uit Woman Waits With Sword.
