De 30e editie van het ITs Festival kent een nomadische vorm, maar liefst veertig voorstellingen zijn te zien in theaters door heel Nederland. Moos van Broek licht er enkele uit. In het tweedaagse programma van Theater Kikker in Utrecht fysiek solowerk van vrouwelijke makers.

Moderne Butoh
Becoming is een multimediale mimeperformance van Bodine Sutorius (ATD-Mime), die het vrouwelijke lichaam centraal zet. In een hoek van de zaal zijn twee witte wanden geplaatst, die een hoek vormen. Een deel van het publiek zit diagonaal vlak voor die hoek. In de ruimte staat slechts een tinnen emmer. Een jonge vrouw verschijnt in een zomerjurkje op blote voeten, ze kijkt wat ongemakkelijk rond. Dan smeert ze langzaam haar benen in met iets uit de emmer wat op scheerschuim lijkt. Preuts smeert ze zich in onder de jurk, om hem vervolgens toch maar uit te doen. Volledig wit gaat het aanvankelijk donkere lichaam van Sutorius vervolgens helemaal op in de muur.

Becoming heeft veel van een moderne Butoh-performance. Terwijl het lichaam van Sutorius kronkelt langs de wand en bijna lijkt te verdwijnen, toont een bizarre projectie delen van haar lichaam. Beelden van een schaduw smelten samen tot een levensgrote, mysterieuze spin. Ritmisch gesneden en vervormde opnames van onder meer haar lippen en borsten creëren een merkwaardig landschap. In de wat illustratieve apotheose bevrijdt de vrouw zichzelf tenslotte. Voor die transformatie had wat meer tijd genomen kunnen worden, maar verder is Becoming een glashelder portret over zelfacceptatie. De voorstelling won eind september de André Veltkamp Beurs, voor de afstudeerproductie die een leven verdient na de Academie voor Theater en Dans.

Duivels sprookje
Choreografe en danser Jette Loona Hermanis (Estland, Letland) heeft een achtergrond in theater, dans en muziek, dat is voelbaar in haar solo Torque Vulnerati die een loopje neemt met de symboliek uit sprookjes en mythes. Begeleid door een dwingende soundscape wringt de Baltische haar lichaam in poses, waarbij ze traag haar lange ledematen rekt. Props als rozenblaadjes en appels zetten beelden kracht bij, maar het duurt wel even voor Torque Vulnerati spanning krijgt. Pas als Hermanis de put op het achtertoneel heeft bereikt, krijgt haar solo richting en vallen beeld, beweging en geluid op hun plek.

Wanneer je na het beeld van de imposant rokende en uitgelichte put denkt dat het voorbij is, heeft duiveltje Hermanis nog een tweede deel in petto. Hoe het materiaal reflecteert op het aangekondigde thema ‘gedigitaliseerde personificatie’ werd me nog zo niet helder, daarvoor blijft Torque Vulnerati (gewonde ketting) nog te veel aan de oppervlakte.

Levende objecten
De afvaardiging van ATD-SNDO (choreografie) kent een opvallende theatrale inbreng dit seizoen. Luring Whispers van Keerthi Basavarajaiah kent een imposante setting met verschillende objecten van samengestelde materialen. Bij aanvang liggen ze verspreid over het toneel, enkele handschoenen hangen in de hoogte. Heel verrassend komt een van de objecten tot leven. Wat daarna ontstaat is een spel tussen beweging, geluid, object en ritme, aangestuurd door touwtjes die vanaf de tribune worden bediend. Basavarajaiah heeft duidelijk gekozen voor compositorische abstractie, maar je blijft je afvragen wat de levende figuur doet in de setting. Ze maakt geen contact met het publiek en zit ook niet vast aan touwtjes.

Eenzame heroïek
Slice of Life van Isabel Hees (HKU acteur) is een lichte solo die aan de haal gaat met het gegeven film. We zien een vrouw voor de televisie zitten met een vork en een blik tomaten. Haar mond beweegt mee met de tekst van een vrouwelijk personage in de film. Met de afstandsbediening zapt ze van filmfragment naar filmfragment. Met stromend water uit een gieter wordt een geluidsfragment live kracht bij gezet, het begin van voorspelbare hilariteit. Met hulp van simpele, theatrale ingrepen verbeeldt Hees eenzame heroïek.

Explosieve noodkreet
Eenzaamheid en wanhoop zijn ook de thema’s van Exulansis, een poëtische en fysieke solo van Roann Postma (Toneelacademie Maastricht Performance), qua ernst een werkelijke tegenpool van Slice of Life. In het rood gekleed, met een fietslampje en een stoel gaat Postma’s personage de strijd aan met zichzelf. Even komt het beeld van de spekende mond uit Becketts Not I voorbij, daarna gaan we op in een wilde tangodans; Exulansis is een noodkreet, een theatrale explosie van iemand die zichzelf bijna had opgegeven.

Wereld achter het oog
Ook Lieke van der Vegt studeert af van de performance-richting van Toneelacademie Maastricht. In What’s in my eye bezingt ze de wereld achter het oog in vol rijm, daarmee weet ze direct al een bijzondere sfeer te creëren. Jammer is het bijna, dat ze die vorm zo snel al loslaat. Door middel van een eenvoudige, maar ingenieuze installatie nemen we vervolgens een kijkje in het oog. Gezongen tekst wordt bijgestaan door geschreven tekst. Alles wat geprojecteerd wordt op een ronde schijf, wordt via lenzen live gecreëerd achter een scherm. Meer is minder, Van der Vegt mag nog meer keuzes maken. Of legt de opleiding performance soms wat al te veel nadruk op het begrip vormgeving?

Foto: Becoming van Bodine Sutorius, Robert van der Ree