Het was al een jaar bekend dat door ingrijpen van de minister het budget van het Fonds Podiumkunsten volstrekt ontoereikend zou zijn, maar ook een klap die je ziet aankomen doet pijn. De enorme B-lijst – 71(!) instellingen, die 15,8 miljoen euro nodig hebben – het decimeren van hele genres en het afwijzen van de meeste groepen van millennials zijn een kaakslag voor de sector.
2020 is nu al een annus horribilis voor de podiumkunsten. De coronacrisis berooft het theater van haar publiek en inkomsten en de overheid faalt daar adequaat op te reageren. De subsidieadviezen trekken hun diepe sporen daaroverheen. Reparatie voor de B-lijst lijkt onwaarschijnlijk gezien financiële zorgen van de overheid. Dus welk perspectief hebben de groepen nog die nu zijn afgedankt? En dan is de echte systeemcrisis – zo messcherp geschetst door Remco van Rijn en Robbert van Heuven in hun analyse De coronacrisis als perfect storm op Theaterkrant.nl – nog niet eens écht uitgebroken.
Hoe kun je denken over theater zonder naar het theater te gaan? Het werk voor Theatermaker en Theaterkrant.nl brengt overdadige aandacht met zich mee voor ontwikkelingen, brede thema’s en beleid. Een paar keer per week voorstellingen zien, is daarbij een onmisbaar anker om die abstracties steeds opnieuw te verbinden met de praktijk. De coronamaatregelen gooien een spaak in die persoonlijke dialectiek.
Daarom stelde ik voor dit nummer een aantal denkers en doeners in het theater de korte vraag ‘Wat nu?’. Als antwoord kreeg ik een enorme rijkdom aan stukken, superdivers in vorm – van dialogen en associatieve collages tot persoonlijke essays, interviews en strakke betogen – waaruit een grote urgentie spreekt.
Ondanks de vrije opdracht tekent een aantal thema’s zich af. Het belangrijkste is het begrip zorg. In drie artikelen – van Neske Beks, Persis Bekkering en Gable Roelofsen – komt het terug: theatermakers die hun ambacht inzetten in andere, rituele contexten; een nieuwe opvatting over kunst waarbij de ontfermende werking van theater centraal staat; en een pleidooi voor een herwaardering van zachte waarden in de theaterwereld. Samen vormen deze stukken een prachtig drieluik over een ontluikende nieuwe opdracht en rol voor de kunsten.
Praktischer maar niet minder belangwekkend is de oproep van theaterdirecteur Bas Schoonderwoerd voor hoognodige hervorming van het theaterbestel. En Milone Reigman, Tjeerd Bischoff, Jarrod Francisco en Guy Weizman schrijven vanuit hun eigen praktijk over de voorwaarden voor en mogelijkheden van hun werk.
In een ferme gedachtewisseling denken Tobias Kokkelmans, Mounir Samuel en Lara Staal samen over macht, en vooral het uit handen geven van macht. Dat thema zetten we de komende periode door op Theaterkrant.nl, als uiting van de niet aflatende wens van de theatersector om haar eigen idealen ten uitvoer te brengen. En ten slotte maken Selm Wenselaers en Anneke Tonen in een vrolijk-dadaïstische dialoog gehakt van de onuitroeibare wens om een crisis als deze nuttig te besteden.
In praktische zin is het antwoord op de vraag ‘wat nu?: alles tegelijk. De komende maanden moet de theaterwereld oplossingen vinden om binnen de anderhalvemeterprotocollen toch betekenisvolle theaterervaringen te bieden, lobbyen voor meer overheidssteun, hardhandig reorganiseren (met ongetwijfeld flink wat gedwongen ontslagen) om theaters, producenten en festivals te laten voortbestaan, en het eigen huis opschonen op het gebied van machtsmisbruik en representatie. Gelukkig zijn er weer af en toe voorstellingen om de theorie te verbinden met de praktijk.
Dossiers
