‘U bent niet thuis gebleven.’ Het is een simpel zinnetje, ogenschijnlijk weinig informatief. Het stamt uit een toneelstuk uit 2014 – Liefdesverklaring van Magne van den Berg i.s.m. Nicole Beutler – en zou zo in een taalles voor beginners passen. Maar uitgesproken door actrice Antoinette Jelgersma (64), tijdens de eerste publiekspremière in de Haagse Koninklijke Schouwburg na het noodgedwongen stilleggen van alle voorstellingen, krijgen die vier woorden een enorme lading. (meer…)
Het is maanden stil geweest in de theaters. Acteurs hadden geen publiek, en het publiek had alleen theaterregistraties op hun beeldschermen. De magie van het live theater, de energie die stroomt tussen speler en publiek, is eindelijk terug. Reden genoeg voor Het Nationale Theater om het seizoen te openen met een liefdesverklaring aan het publiek, onder meer door Romana Vrede.
Het Nationale Theater brengt onder de noemer ‘Het Nationale Theater speelt altijd’ korte, kleinschalige voorstellingen die ook in het geval van aangescherpte coronamaatregelen altijd gespeeld kunnen worden. Zo ook deze ingekorte versie van Magne van den Bergs Liefdesverklaring (voor altijd) (2018). De tekst is ingekort tot een monoloog van zo’n twintig minuten.
De liefdesverklaring van Romana Vrede (regie: Eric de Vroedt) begint warm. Vanaf een leeg podium kijkt ze, terwijl het zaallicht brandt, het publiek diep en intens in de ogen. Vooral de woorden over het fysieke aspect van het theater zijn raak: ze wijst op de aanwezigheid van haar eigen lichaam in de ruimte en de lichamen van haar publiek. ‘Als wij niet bij elkaar zijn, is hier leegte.’ Het begin is actueel en ontroerend.
Halverwege wordt Vrede op het podium vergezeld door acteurs Vanja Rukavina en Joris Smit, die aan weerszijden van haar staan en haar woorden aanvullen en uitbeelden. Het doet een beetje koddig aan, en voegt weinig wezenlijks toe. Daarna verandert de toon vrij plotseling. Na een lofzang op de band met het publiek, een ode aan het ‘real-time event’, wordt de toon plots verwijtend. De oneerlijke verhouding tussen speler en publiek wordt benadrukt: de acteur gaat op het toneel door een hel, beleeft de grootst mogelijk pijn, terwijl het publiek zich kan permitteren een onbekende in het donker te blijven.
Dat deze liefdesverklaring de donkerdere kanten van de verhouding tussen publiek en speler niet schuwt, is ergens prettig – te veel gezapigheid is nergens goed voor -, maar de manier waarop deze liefdesverklaring naar dat punt toewerkt, verloopt met horten en stoten. De naden van de plekken waarop de tekst van Van den Berg is ingekort, zijn niet goed afgedicht en de overgangen doen willekeurig aan.
Op andere avonden spreekt actrice Antoinette Jelgersma haar liefdesverklaring uit aan het publiek, in een andere compilatie van de tekst van Van den Berg, en gemaakt met een ander artistiek team.
Foto: Bas de Brouwer
