‘Kom ik nog naar beneden?’, vraagt Tom Fischer. Als pas overledene kijkt de 27-jarige jongen vanuit het dodenrijk naar een herinnering van jaren eerder. Zijn vader, moeder en zusje roepen hem voor het toetje. Maar Tom bleef die avond op zijn kamer. En het onbeduidende, gemiste toetje blijkt dan toch heel waardevol.Onze straat, de nieuwe voorstelling van Daria Bukvić bij Het Nationale Theater, toont de dubbelheid van het leven. Het is onbeduidend én allesomvattend. Het blijft altijd hetzelfde én verandert steeds.
Hoe kun je weten of iets dat vandaag onbeduidend was, op een later moment van onschatbare waarde blijkt te zijn? Het potje dat de ene dag achteloos wordt achtergelaten, wordt een andere dag (1000 jaar later) met de grootste zorgvuldigheid afgestoft en bestudeerd. De avond dat je niet naar beneden kwam voor het toetje met je ouders en je zusje vult je, terugkijkend vanuit het hiernamaals, met spijt.
In Onze straat maakt het publiek kennis met de bewoners achter nummer 21. Daar wonen vier huishoudens: de oude mevrouw Jacobi, sinds twee jaar weduwe en dat is ‘nog steeds een beetje wennen’. Het gehoor gaat wat achteruit en het lijkt alsof de trap steeds wiebeliger wordt. De hoogopgeleide, alleenstaande Christian die alle feiten over de stad verzamelt, waaronder het schrikbarend hoge percentage van eenpersoonshuishoudens. Het hectische gezin Fischer, waar puberzoon Tom naar een profielkeuze begeleid moet zien te worden en puberdochter Nina vooral beroemd wil worden. En ten slotte de familie Polat, waar moeder Leyla twee banen aanhoudt om haar dochter Naomi een goede toekomst te bieden.
Behalve het trappenhuis en de stoep, delen ze ook de buurtsuper in de straat, gerund door Ismail. De straat is opgebroken. Er is een eeuwenoud potje gevonden. Misschien is het een onbeduidend potje, maar toch wordt die nu door archeologen met de grootste zorgvuldigheid afgestoft en bestudeerd.
Tekstschrijver Nathan Vecht ontleende de structuur van Onze straat aan Our Town van Thornton Wilder. In Our Town toont Wilder in drie delen de levens van een aantal bewoners van een kleine gemeenschap in Amerika van 1901 tot 1913. Ook in deze versie volgen we in drie delen het wel en wee van deze mensen aan het begin van de 21e eeuw die volgens verteller Romana Vrede vallen in de categorie mensen die hooguit twee keer in hun leven in de krant komen. Bij hun geboorte. En bij hun dood. Alles wat zich daar tussen afspeelt, het klein geluk en het stil verdriet, zal niet in de geschiedenisboeken terug te vinden zijn. Ja, of het moet een potje zijn dat over 1000 jaar wordt opgegraven.
Onze straat is een kundige en vlotte voorstelling, mede dankzij de prettige manier waarop verteller Romana Vrede de toeschouwers en de personages door de vertelling loodst. Onder haar ‘toneelmeesterschap’ ontvouwt zich een gelaagd portret van deze straat, waarin met humor en ontroering zowel de grote levensvragen passeren als de alledaagse beslommeringen van deze personages worden geschetst.
Alleen in het laatste deel raakt de voorstelling net uit balans. In dit deel is de speelvloer leeggemaakt en zien we dat Tom net aankomt in het dodenrijk. Vanuit daar kijkt hij samen met student Christian en mevrouw Jacobi naar het leven dat verder voorbij trekt. Het verdriet van zijn ouders, de verkoop van modern gerenoveerde appartementen achter de voordeur van nummer 21. Het is in dit deel dat de nadruk meer ligt op de grote emoties en meer filosofische beslommeringen, dan op die alledaagse situaties aan de ontbijttafel. Dat betekent voor de acteurs dus balanceren op het hoge koord om niet in het sentimentele te vallen en om dit soort teksten niet als clichés te laten klinken. En helaas, slagen niet alle acteurs hier even goed in.
En dan valt ineens op dat, terwijl sommige verhaallijntjes wel heel keurig worden afgerond, andere eerdere aanzetten in het luchtledige zijn verdwijnen. Zoals het opgegraven potje. Of het gegeven dat het eerste deel plaatsvindt op 10 september 2001, de dag voor de aanslagen in het WTC. De dag erna zal de wereld veranderen. En tegelijkertijd blijft eigenlijk alles hetzelfde. Maar is deze aanzet door de makers bewust niet uitgewerkt en past het daardoor juist in de thematiek? Of is het gewoon een loshangend draadje in dit weefgetouw van verhaallijnen, personages en levensthema’s? Hoe het ook zij, en even los van het laatste deel, Onze straat is een mooie vertelling over het betekenisvolle van het onbeduidende alledaagse.
Foto: Sanne Peper
Lees hier onze theatertekstbespreking van Onze straat.
