Voor de huidige generatie tieners is de digitale wereld minstens zo belangrijk en reëel als de analoge. In Snowflake, een voorstelling over en voor middelbare scholieren, treedt De Toneelmakerij met open vizier de belevingswereld van de huidige generatie tieners tegemoet. Een wereld van Instagram, dickpics, trollen en K-pop.

Meteen aan het begin van Snowflake is duidelijk dat er iets mis is gegaan. Gruwelijk mis. Wat er precies is gebeurd, zullen we pas aan het einde van de voorstelling weten, maar dat klas 3B, een ‘doodgewone klas’, ergens een afslag heeft gemaakt met desastreuze gevolgen weten we. En ook dat die afslag iets te maken heeft met een mysterieuze figuur die zichzelf Red Rabbit noemt. Na een korte proloog springt de voorstelling vijf dagen terug in de tijd, speurend naar hoe het zover heeft kunnen komen.

Rond een paar tafels en stoelen die je meteen terug op school doen wanen, worden de acht personages geïntroduceerd die door de vier acteurs worden gespeeld. Per personage verschijnt op een groot scherm dat midden op het toneel staat een verzameling Instagramfoto’s die laten zien dat hoe hard we ook proberen onszelf onderscheidend te profileren, we vrijwel allemaal wel in een categorie te plaatsen zijn. Zo is Nada (Stefanie van Leersum) het modellenposes imiterende populaire meisje, Job (Yamill Jones) de iets te graag cool willen zijnde jongen met eeuwige pet. De acteurs (naast de twee genoemde Gonca Karasu en Daniël van Klaveren) spelen de personages precies ingeleefd genoeg dat ze geloofwaardig zijn, maar ook met een speelsheid die ruimte laat voor een vleugje ironie.

In korte scènes die vlot aaneen zijn geregisseerd door Paul Knieriem, worden flarden van een typische schooldag neergezet, van schrijven aan een werkstuk (ofwel: copy-pasten van Wikipedia) tijdens een tussenuur tot roddelen met je beste vriendinnetje. En dan krijgen ze plots allemaal een geheimzinnige boodschap op hun laptops en telefoons van die geheimzinnige Red Rabbit, die gedurende de voorstelling steeds meer begint in te spelen op hun onzekerheden. Onzekerheden die allemaal wortels hebben in de digitale wereld, die in deze generatie eigenlijk niet meer los te zien is van en vrijwel even reëel is geworden als de analoge, zo laat Snowflake zien.

Alle online bezigheden van de tieners – de foto’s en appjes die ze elkaar sturen, werkdocumenten die ze opslaan in de cloud – verschijnen op het scherm dat zich zo langzaam vult met een stapeling van informatie, zo nu en dan onderbroken door flarden uit viral filmpjes. Dat het eerste en laatste beeld afkomstig is uit een video-installatie van de Japanse kunstenaar Ryoji Ikeda sluit daar mooi bij aan. Zijn recente werk (vorig jaar nog geëxposeerd in het EYE Filminstituut) is een visualisatie van de oneindige stroom aan data die ons continu omringt en overspoelt. De constante achtergrond vormend van het moderne leven.

Daniël van Klaveren, die het script schreef, toonde in voorgaand werk voor De Toneelmakerij, zoals Jamal en Nadia, al dat hij een goed gevoel heeft voor de taal van tieners. Maar wat vooral knap is, is hoe hij dat koppelt aan de uitdieping van de personages. Want voorbij die taal, waarmee elke nieuwe generatie tieners zich zo uniek probeert te maken, verschillen ze eigenlijk niet zo van eerdere tieners. Kijk naar Felix, die zich verstopt onder een hoodie maar eigenlijk niets liever wil dan dat iemand hem opmerkt en naar hem luistert. Zijn beste vriend Jessie bijvoorbeeld, maar die is te druk met zijn populariteit, vlogs maken voor zijn honderdvijftigduizend YouTube-volgers. De vormen zijn veranderd, maar de onzekerheden en nieuwsgierigheden zijn dezelfde. Net als het schoolmeubilair.

Toch is vorm cruciaal. De puberteit is een kwetsbare periode en in de digitale wereld zijn grenzen vager en daarmee sneller overschreden. Er worden veel thema’s aangeraakt in Snowflake: sexting, catfishing, coming-out, privacy. Bijna te veel, al reflecteert het wel goed hoe al dat soort onderwerpen waarschijnlijk ook over elkaar heen buitelen in de schoolperiode van deze generatie tieners. En het geeft Snowflake de vaart en afwisseling die het een geschikte voorstelling voor de doelgroep maakt. Hoewel het einde van de voorstelling een duidelijke waarschuwing is, voelt Snowflake niet als een didactische voorstelling, maar een oprechte poging de belevingswereld van deze huidige generatie tieners te doorgronden. En juist die aanpak maakt dat de voorstelling de potentie heeft te resoneren. Want uiteindelijk willen ook zij gewoon dat iemand ze ziet en naar ze luistert.

Foto: Sanne Peper