Onder grote belangstelling ontvangen, maar ergens onderweg gestrand: Cate Blanchett zou Ivo van Hoves Margot Channing worden in een bewerking van Joseph L. Mankiewicz’ filmklassieker All About Eve uit 1950 en de tekst The Wisdom of Eve van Mary Orr; geproduceerd door een van Engelands belangrijkste producenten in West End, Sonia Friedman. Ergens liep het spaak. Onverenigbare agenda’s. Maar deze week ging All About Eve in première. (En stond Cate Blanchett alsnog op een Londens podium, National Theatre, in Martin Crimps When We Sufficiently Tortured Each Other, regie Katie Mitchell).

Zo werd Gillian Anderson de stage star in het verhaal over Broadway-actrice Channing op het hoogtepunt van haar carrière, die de hete adem van de jeugd in haar nek voelt. Lily James is Eve Harrington, de overenthousiaste fan, jong en een en al onschuld. Verhaal en voorstelling: het draait om deze twee vrouwen, Margo en Eve, Anderson en James, beiden in Nederland vooral bekend van gerenommeerde film en televisieseries. En beiden overtuigend in de rollen die ze spelen.

Eve blijkt een wolf in schaapskleren. Gedreven door tomeloze ambitie wurmt ze zich geraffineerd leven en vriendenkring binnen van de door haar zo bewonderde diva. Regisseur en Channings geliefde Bill Sampson (Julian Ovenden), toneelschrijver Lloyd Richards (Rhashan Stone), zijn vrouw Karen (Monica Dolan), de trouwe compagnon Birdie (Sheila Reid): ze vormen de innercircle van collega’s en vrienden met een gedeelde passie voor theater, en Margo als middelpunt. Criticus Addison DeWitt (Stanley Townsend) is de verteller die het stuk opent bij de prijsuitreiking van de Sarah Siddons Award (en het is komisch te weten dat naar aanleiding van deze fictieve prijs er in 1952 een daadwerkelijke Sarah Siddons Society is opgericht, met prijs en al). Townsend meandert met een alziend oog en scherpe tong door de bedrijven. Hij zorgt voor het nodige cynisch commentaar en weet: hij kan carrières maken en breken.

Wat volgt is een drama over eerzucht, bedrog en manipulatie. Manipulatie waarmee ambitieuze Eve als geen ander raad weet, terwijl Margo niet alleen strijd voert tegen die jonge bedreiging van buitenaf. Ze levert gevecht met haar eigen onzekerheden. Ouder worden. Jaloezie. Verlatingsangst.

Het is theater over theater en het volk dat het bevolkt, met herkenbare menselijke zwakten. En daar creëert Van Hove met de zijnen een wereld voor, op muziek van alleskunner PJ Harvey met geluidsontwerp tot eenheid gemaakt door Tom Gibbons (ook betrokken bij ITA’s Oedipus).

In de zalmkleurige sterren-kleedkamer met kaptafel als centerpiece registreert een camera de blikken in de spiegel en projecteert deze op groot scherm. In de wereld van Van Hove en scenograaf Jan Versweyveld tonen schermen vaak niet alleen een uitvergroting van wat op toneel gebeurt, ze vertellen nog een verhaal. De ogen van Anderson, levensgroot in close-up, zijn een spiegel van de ziel, van verwondering, onzekerheid naar onpeilbare diepten van treurigheid. Als in de salon Bills verjaarsfeestje flink op gang komt en de rol van Eve duidelijk begint te worden, toont het scherm een nietsverhullende Anderson als de ster die met dronken lijf schokkend over de rand van een wc-pot hangt, terwijl Eve in het feestgewoel haar ogen de kost geeft.

Alles is transparant en vakkundig in de voorstelling: het verhaal, het spel, de emoties, de vorm. Tot aan de scenografie toe waar met het ingenieus oplichten van de muren van de kleedkamer een tweede ruimte zichtbaar wordt: de achterkant van het theater. De taal is direct en gevat, met scherpe dialogen en komische, onderkoelde grappen op de juiste manier geplaatst door de ervaren acteurs. Monica Dolan, met verve vriendin Karen spelend, zorgt vakkundig voor soepele overgangen in tijd, in direct op het publiek gespeelde toelichtingen. Ovenden overtuigt, als liefhebbende partner Bill die nu eens niet voldoet aan het cliché van de regisseur die valt voor de jonge actrice. En Townsend sneert naar lieve lust, als cynisch criticus die zich verheven voelt boven de mensen over wie hij schrijft. Zijn manipulaties doen niet onder voor die van Eve, in hem vindt ze haar meerdere. Hij beslecht haar lot.

Als in de slotscène de situatie van de ster zich herhaalt, nu Eve, met een fan, een meisje dat zich in de kleedkamer heeft verschanst, zien we de universele aantrekkingskracht van theater bevestigd. Het is een slotbeeld dat theaterliefhebbers zullen begrijpen. En dat Van Hove met al het vakmanschap van cast en creatives een goede avond West End theater heeft volbracht.

Foto: Jan Versweyveld