Met een poster en een beleidende PDF geeft ACT acteurs gereedschap in handen om het gesprek over grensoverschrijdend gedrag aan te gaan. ‘We moeten van “ik sta erbij” naar “ik spreek me uit”.
Een manifest willen ze het niet noemen, dat klinkt te militant. ‘We zeggen zelf steeds ‘een begeleidende PDF’, zegt actrice Sytske van der Ster. Ietsje meer low key, maar niet minder serieus: het document, fraai vormgegeven door Damaris de Jong, begeleidt (met uitleg) een poster (ontwerp Nichon Glerum) plus een ansichtkaart die elk op verschillende manieren oproepen tot het bewaken van een veilige, transparante manier van werken voor acteurs, in het theater en in films en series.
Van der Ster spreekt namens de commissie Veilige Werkvloer, een initiatief van ACT, belangenvereniging voor acteurs. Onder het motto Tijd voor verandering zijn ze de motor achter de actie die na #MeToo opnieuw oproept tot een cultuuromslag in de sector. Ze, dat zijn naast Van der Ster: Reinout Bussemaker, Emma Buysse, Frederik Brom, Maxime Vandommele, Markoesa Hamer en Damaris de Jong.
‘Met dit pakketje gaan we het hele land door’, zegt Van der Ster. Langs scholen, gezelschappen, agentschappen, castingbureaus. ‘We moeten met elkaar in gesprek gaan en blijven over grensoverschrijdend gedrag.’
De poster kun je naar believen ophangen, het kaartje kun je aan het begin van elk project tevoorschijn halen; op tafel leggen op hardop voorlezen bij de eerste lezing, bijvoorbeeld.
Het initiatief is ontstaan als reactie op het ‘Oostpoolgebeuren’, verklaart Van der Ster. ‘We hadden de problemen op de theaterscholen en die rondom het castingbureau van Job Gosschalk achter de rug, en we dachten dat we er wel zo’n beetje waren.’ Toen kwamen de alarmerende berichten vanuit het Arnhemse gezelschap. Er verandert dus te weinig, luidde bij ACT de conclusie, we moeten harder werken aan de bewustwording. Dat hard werken nemen ze serieus: ‘We kunnen onze pakketjes opsturen, maar iets per post raakt makkelijk zoek tussen allerlei andere paperassen. We gaan nabellen, en ja, als het nodig is, met een autootje door het land.’
‘Het is belangrijk dat we ons keer op keer uitspreken bij grensoverschrijdend gedrag. Dat we niet uitgaan van: ‘ik sta erbij’, maar steeds weer van: ‘ik spreek me uit’ ’, benadrukt ze. In het theater en op de filmset. Bewustwording is een sleutelwoord.
‘Inmiddels is het toch heel gewoon dat je je dieetwensen doorgeeft aan de catering. Is het normaal dat een stuntcoördinator de gevaarlijke scènes inschat. Dus ja, een intimiteitscoördinator mag ook standaard worden. We pleiten tegelijk voor meer openheid. Soms weet je op het moment van auditie helemaal niet hoe het script zich verder ontrolt. Of je intieme scènes moet gaan spelen. Laat dat gewoon van meet af aan duidelijk zijn.’
‘Het is ook niet zo dat er één magische grens is, natuurlijk. Voor iedereen ligt dat anders. De standaard moet zijn: geef je eigen grens aan. Meteen. Ook voor een regisseur is dat helder: die kiest dan veel makkelijker de mensen bij een bepaald project. Die kan weten dat sommige heftige dingen voor een bepaalde acteur niet werken.’
Een goed idee is ook een vertrouwenspersoon aan te stellen, voor een – eventueel anoniem – gesprek over een moeilijke kwestie. Waarbij Van der Ster aantekent: ‘Overigens is niemand voor altijd een machtsmisbruiker, hè. Mensen en situaties veranderen. Dit is geen Wanted-poster. Daarbij geldt dat veel ‘gewoon’ op de vloer opgelost kan worden. Zeker waar het de jongere generatie aangaat. Die is al veel uitgesprokener.’
Klopt, bevestigt Damaris de Jong. In Amsterdam is er – na de problemen met Jappe Claes en Ruut Weissman – nogal wat veranderd op de Academie voor Theater en Dans (ATD). ‘Het docentencorps is diverser geworden. Er is een proces van verversing en vernieuwing ingetreden. Van de studenten durft iedereen denk ik wel voor zichzelf op te komen. En het komt van twee kanten: ook oudere regisseurs willen leren, het is echt wel een samenwerking. Maar ik denk: seksisme zit in de maatschappij, en we zullen er altijd op moeten letten, ons blijven uitspreken, het gesprek aangaan. Daarover, maar ook over pesten en discriminatie. We zijn er zo klaar mee.’
Print de poster uit en hang hem prominent op in je repetitieruimte.
Dossiers
