Het kloppend hart van menig dorp in de winter is de ijsbaan. Of beter: wás de ijsbaan. Nu de winters niet meer zijn wat ze ooit waren vervagen de herinneringen aan de plek ‘waar je mag vallen en weer opstaan, waar iedereen gelijk is’. Deze nostalgische verzuchting klinkt in het begin van Under wetter, In perfekte simmerjûn op de iisbaan, de grote locatievoorstelling van Tryater en Ivgi&Greben. (meer…)
Meer dan tweehonderd jaar bestaat Zalen Schaaf in Leeuwarden maar de toekomst is onzeker. De gemeente is de eigenaar en verhuurt het prachtige, in het stadscentrum gelegen gebouw aan een ondernemer die er popconcerten, festivals en kickboksgala’s organiseert. Een prijsvraag moet uitkomst bieden over hetgeen er in de toekomst met de voormalige concert- en schouwburgzaal gaat gebeuren.
Veertig jaar geleden had Tryater zijn domicilie in Zalen Schaaf, maar nadat het gezelschap landelijke erkenning (met de bijbehorende gelden) had gekregen groeide het uit het te krappe jasje. Nu zijn ze er terug. En hoe! Een betere plek voor Arne Sierens’ stuk uit 2016 met de godsgruwelijk lange titel Trouwfeesten en processen, vuile hoeren, bedriegers, slechte ouders, domme kinders enzovoorts tot het einde der tijden is niet voorstelbaar. De vergane glorie zoals die van hoer-op-retour Yolande afdruipt, druipt net zo heftig van deze klassieke zaal waarin voor de gelegenheid de aftandse danszaal Rialto is nagebouwd. Daar hoefde weinig voor te gebeuren: RIALTO in lichtgevende letters voor het achterdoek, de A die direct na aanvang van de voorstelling naar beneden dondert et voilà.
Deze plek heeft Yolande gekozen voor een gewichtige aankondiging. Ze wil het hoerenleven gedag zeggen. Ze gaat trouwen! Met ene Johnny. Uit Kinsjasa. Die zit weliswaar nog in de bak maar daar komt ie met een maandje weer uit. Dat was slechts een kwestie van papieren die niet in orde waren. Getuige van deze mededeling zijn de oude dokter Max, de onuitgenodigde sjacheraar Sacha, haar zoontje Thierry, ene Winnetoe (ooit aan komen lopen en blijven hangen) en ‘buurmeisje’ Estelle. Allemaal types die er van alles uitflappen zonder eerst even rustig na te denken over eventuele consequenties. In korte afgebeten zinnen smijten ze elkaar voortdurend snoeiharde waarheden voor de voeten.
Zonder karikaturaal te worden mogen de zes spelers van Tryater in de regie van Tamara Schoppert heerlijk los op dit materiaal. Met de nadrukkelijke dank aan ontwerpster Miek Uittenhout, die prachtige exorbitante kostuums voor alle personages uit haar naaimachine heeft getoverd.
Oude rot Joop Wittermans opent het bal in een dik gevoerd jasje over zijn witte T-shirt, als een rockster op leeftijd. Hij heeft niet lang meer te leven en lijkt nog eenmaal zijn jonge, wilde jaren te willen herbeleven met een gierende luchtgitaarsolo op TC Matic’s ‘O la la la’ – een mooi eerbetoon ook aan de Vlaamse oorsprong van het stuk.
Eelco Venema als Sacha is een woeste stuiterbal, met de enorme kop van een woest grommende hond op zijn T-shirt. Iemand die echt niet iemand zomaar in elkaar zal slaan, nee, iemand loopt per ongeluk tegen zijn vuist op. Kan hij daar wat aan doen? De jonge Robin Bodde (19) als zoon Thierry vergeef je moeiteloos zijn nukkige gedrag, ook als hij zegt ‘geen zwarte als papa te willen’. Kan zo’n jong het helpen met zo’n moeder en geen vader? Hij vindt dan wel af en toe steun bij Winnetoe (een in patserige kostuums gestoken Rik Witteveen) maar die is toch meer op de hand van zijn moeder (als pooier?).
Maar de show wordt gestolen door de twee actrices. Grand old Tryater-lady Aly Bruinsma neemt als Yolande ongegeneerd alle ruimte die haar als hoer op leeftijd wordt geboden. Haar eerste opkomst is in een kort zwart glitterjurkje, haar laatste performance in een trouwjurk met een gigantische sleep waarop Not for sale staat. Tussen die twee uitersten trekt ze alles uit de kast. Ze is stoer, als de madame die alles controle heeft; liefdevol, als ze op haar eigen onhandige manier haar zoontje troost; kwetsbaar, als ze mishandeld is door een klant.
Anna Raadsveld is fenomenaal als het zogenaamde buurmeisje Estelle. In werkelijkheid is ze de dochter van Max, door Yolande naar de bijeenkomst gelokt om haar weer met hem te herenigen. Max herkent haar in eerste instantie niet, hij heeft de vierentwintigjarige Estelle vijftien jaar niet meer gezien nadat hij haar ‘vergeten was in het café’. Papa was indertijd verslaafd aan de morfine. De moeizame hereniging van die twee is de grote dramatische lijn in het stuk.
Raadsveld weet prachtig het kindmeisje dat zo graag bij de grote mensenwereld wil horen te verbeelden. Haar kwetsbaarheid maskeert ze door veel te stoer gekleed te gaan, met haar strakke vleeskleurige body met grote, Keith Haring-achtige ogen ter hoogte van haar borsten en Jesus looks like me op haar rug.
Het schiet alle kanten op in dit uitbundige portret van de zes volkse types met hun grote bekken en hun kleine hartjes. Nietsontziend maar met veel mededogen. Met de scène waarin Max en Estelle zich verzoenen als ontroerend hoogtepunt.
Trouwerijen en Rjochtsaken speelt bijna de hele maand april in Zalen Schaaf maar let op: alleen op de donderdag- en vrijdagavonden zijn er koptelefoons met Nederlandse vertaling.
Foto: Moon Saris