De cast van Fabel gaat vanavond niet op. Als gevolg van de coronamaatregelen is de première van de voorstelling van Orkater geannuleerd. In plaats van recensies te publiceren, laat Theaterkrant de komende weken dagelijks een theatermaker aan het woord die deze dagen in première had moeten gaan. Scenograaf Janne Sterke: ‘Theater is zo’n momentopname: de voorstelling die we nu gemaakt zouden hebben komt er nooit meer.’

‘Fabel is gemaakt als montagevoorstelling. Suze Milius, de regisseur, begint vanuit de ruimte, dus ik was de eerste met wie ze in het proces een stap wilde zetten. Synchroon daarmee hebben Jip van den Dool en Kobi Arditi de muziek gecomponeerd. Maar we hadden als enige houvast de fabels van La Fontaine en Aesopus, dus we hadden geen idee van de boog of van wat relevant zou worden.

Maar die vrijheid was ook te gek omdat we heel los konden denken over wat er bij ons opkwam en wat ons interesseerde. Het is een grotezaalproductie dus je moet ver van tevoren weten wat je wil doen, want het moet worden gebouwd. Bij de kleine zaal kun je veel flexibeler werken.

Ik heb uiteindelijk toch wel iets ontworpen dat flexibel was. Het veranderde ook elke dag toen we eenmaal aan de repetities begonnen. Dat is ook helemaal gestoord aan deze situatie: we waren nog helemaal niet klaar met de voorstelling toen duidelijk was dat het zou worden afgelast: we stonden op het punt om definitieve inhoudelijke keuzes te maken.

De voorstelling is een drieluik, met ook drie scenografische beelden met echte decorwisselingen met gesloten doek. Het eerste deel gaat over ‘de mens die doet’, waarin het publiek naar de mens kijkt zoals we normaal naar dieren in de dierentuin kijken. In het tweede deel zitten die mensen ook echt in gevangenschap en observeren we hoe mensen zich gedragen als ze niet hun normale dingen kunnen doen. Dat dat zo perfect bij de huidige lockdown aansluit is helemaal toevallig: als je in zo’n maakproces zit, ben je totaal niet met de buitenwereld bezig. Maar het is zeker grappig dat het zo precies samenvalt met hoe we nu naar de mens kijken in dierlijke termen als bijvoorbeeld hamsteren.

Over het derde deel hebben we heel lang onze hoofden gebroken. Het gaat over het onbekende, een soort hybride wezen tussen mens en dier in, maar we hadden nog niet precies gevonden wat we daar nog mee wilden. We moesten ook nog veel darlings killen. Omdat we met zo veel makers tegelijk werken, zat er nog heel veel  materiaal van iedereen is.

Het basisidee van de scenografie is een doodlopende hoek met twee deuren, als een soort binnenplaats, misschien van een gevangenis. In het eerste deel kunnen de acteurs naar binnen en naar buiten. Die twee deuren verwijzen ook naar de belangrijke rol die dualiteit in veel fabels speelt. Dan wilde ik ernaartoe werken dat die wereld langzaam wordt overgenomen door een soort vacht, waardoor de ruimte zelf een dier of wezen werd. Samen met de technici hebben we bedacht dat de deuren dan op een gegeven moment overgroeid raken en verdwijnen. Het was heel tof dat het een soort collectieve beslissing was.

Het nieuws van de annulering kwam toen Suze net wilde gaan zitten over de inhoudelijke eindkeuzes. Iedereen heeft die avond nog bij elkaar gezeten en we hebben nog gezamenlijk gegeten. Toen zijn we de volgende dag toch nog gaan repeteren omdat we dachten dat we het misschien voor een klein publiek konden spelen of voor een videoregistratie. Je merkt dan dat je echt de druk van een première nodig hebt om definitieve, inhoudelijke beslissingen te kunnen nemen. Het is echt superbelangrijk dat je weet waar de tunnel eindigt, anders blijf je twijfelen.

Ik ben nu dingen aan het afhandelen, stomme dingen als bonnetjes, maar ook boeken aan het lezen om me van de voorstelling los te kunnen weken. We hebben nu wel gepland dat we nog een online vergaderingssessie doen om de laatste beslissingen te nemen, maar dat we het dan ook echt even laten rusten.

Wat ik me hierdoor sterk besef is dat theater zo’n momentopname is: als we dit nu pas over een half jaar gaan afmaken wordt het weer een heel ander ding. Helemaal met zoiets, waarbij je met een grote groep samen iets probeert te creëren. De voorstelling die we nu gemaakt zouden hebben komt er nooit meer.’

Foto: Nichon Glerum