Mimespeler Dik Boutkan (1950) is maandag overleden. Boutkan was medeoprichter en kernlid van Nieuw West, het recalcitrante Amsterdamse gezelschap met wortels in de mime.

‘Jennerig, messcherp, geestig en vervaarlijk’, noemde recensent Marijn van der Jagt Nieuw West. Vanaf zijn oprichting in 1978 verzet het kleine, Amsterdamse collectief zich uit alle macht tegen het gevestigde theater. Boutkan (Amsterdam, 1950) richtte de groep op met twee goede vrienden van de mimeopleiding in Amsterdam, speler Marien Jongewaard en schrijver Rob de Graaf. Met de naam verwezen ze naar het Amsterdamse stadsdeel waar ze alledrie hun jeugd doorbrachten. Het was een lofzang op de rauwe esthetiek van betonmolens, snelwegen en flatgebouwen van de wijk.

Jongewaard en Boutkan kunnen elkaar op het toneel flink opjutten om het publiek eens goed tegen de haren in te strijken. In Pygmalion (1989) spelen de twee strenge leraren die hun jonge pupil (Frank Houtappels) aan de ketting leggen om vervolgens als meisje te verkleden, ‘op te voeden’, in tweeën te verdelen en met zijn bloed een heilig brood te bakken. Nieuw West wint er de VSCD-Mimeprijs voor.

Andere legendarische voorstellingen van Nieuw West zijn Below Zero (1987) – waarin de spelers in hoog tempo meerdere flessen wijn en whisky legen, Boutkan en Jongewaard starnakel ruzie zoeken met het publiek en de voorstelling pas is afgelopen als de laatste toeschouwer is weggelopen – en Lokjoden (2011) – waarin ze (zelf met hoed, talliet, bakkebaarden in pijpekrullen) een beschaamd publiek gehuld in vuilniszakken met daarop een duidelijke Jodenster over de Amsterdamse Wallen meenemen.

‘Theater is voor mij altijd een spel, maar dan wel een echt spel’, zegt hij in 1985 in een interview met Robert Steijn. Een toneelspeler wil hij in datzelfde interview niet genoemd worden. ‘Ik ben een mime-speler. Mijn lichaam is mijn instrument. Toneel is me te literair. Onze teksten zijn even elementair als het geluid of het dekor. We verheffen ons niet boven de materie.’

Na zijn vertrek uit Nieuw West maakte hij samen met Martin van Poppel voorstellingen onder de naam Ze Doen Wat Ze Kunnen en speelde hij bij MGA van Anil Jagdewsing en Caroussel. De laatste voorstelling waarin Boutkan meespeelt is Majakovski / Oktober, een samenwerking met De Warme Winkel. Boutkan vertolkt de overleden dichter, waarbij de andere spelers een wake houden die uiteindelijk ontspoort in een dans met het halfnaakte, levenloze lichaam, en een even onsmakelijke als hilarische necrofiele beurt.

Voor Marlies Heuers monoloog Verhaal van myn droevig leeven (2020, Rudolphi Producties) ontwerpt hij nog de kostuums en decor.

Foto: Ben van Duin