Met FAAM brengen spelers van mugmetdegoudentand en studenten en docenten van Flexibel | de theaterschool de allereerste gezamenlijke voorstelling. Het is een ontroerend en meer dan geslaagd project dat duidelijk maakt hoe belangrijk de emancipatie van acteurs met ‘verstandelijke vrijheid’ is.

De sfeer is uitgelaten bij de nagenoeg uitverkochte allereerste voorstelling (tevens première) in Theater Bellevue. Het publiek wordt door de presentator van de voorstelling Henriette ter Riet, artistiek leider van Flexibel | de theaterschool, van harte uitgenodigd om hun enthousiasme te laten blijken, mee te klappen of zingen. En dat doen de vele familieleden en vrienden, maar ook gewoon belangstellenden gretig.

In een introductie leren we ze een voor een kennen, de elf allereerste studenten van Flexibel | de theaterschool: Lois Bergen, Michiel de Laet, Destheny Osei-Owusu, Sonja de Nie, Tamara Hermes, Prince Betorina, Pascalle Janssen, Willem Tokkie, Marjolein Meinen, Danique van den Bos, Marianne van Zeijlen, Jelger Knol en hun begeleiders Joan Nederlof, Alix Adams en Dick van den Toorn (mugmetdegoudentand) en Henriette ter Riet, Tim Schuitvlot-van den Hout en Marianne van Zeijlen (Flexibel | de theaterschool).

Flexibel | de theaterschool is een tweejarige acteursopleiding voor mensen met een verstandelijke beperking (oftewel: ‘verstandelijke vrijheid’). De school bestaat sinds oktober 2022 en komt voort uit de gelijknamige theatergroep die al veel langer bestaat. Het is een onderdeel van Cultuurhuis Wherelant in Purmerend, waar de studenten twee keer per week les krijgen: op maandag fysieke training, met onder andere theateryoga en spel- en danslessen en op woensdag gastlessen van professionals, zoals acteur/poppenspeler Servaes Nelissen en actrice Joan Nederlof.

Ter Riet is al veel langer betrokken bij Flexibel, eerst als oprichter en docent van de zondagse theatergroep en nu dus als artistiek leider van de theaterschool. Zij heeft ook de kenmerkende speelstijl ‘ConnActing’ ontwikkeld, waarbij de studenten worden gesupporterd door professionele acteurs die helpen met cues of overgangen. In de voorstelling gebeurt dat zo soepel dat het lijkt alsof ze al veel vaker op het podium gestaan hebben. Waar je af en toe even wat verwarring ziet (‘ben ik al aan de beurt?’) of koudwatervrees (‘oeps, dat zijn wel heel veel mensen in die zaal ineens!’), wordt dat heel mooi opgelost. Het levert eigenlijk af en toe gouden momenten op die je nooit zo van tevoren zou kunnen bedenken.

Nederlof schreef het script voor FAAM, vrij naar de legendarische musical en film Fame maar ook gedeeltelijk gebaseerd op persoonlijke ervaringen van de acteurs. Het begint met een strenge directrice van de nieuwe theaterschool: de vraag is of een van de studenten wel deel mag nemen omdat hij niet kan lezen en dat is nu eenmaal een vereiste. Na de nodige geestige schermutselingen wordt uiteindelijk de hele club studenten, inclusief de analfabeet, onder luid applaus toegelaten tot de school.

Waarna een aantal van hen even later laat zien wat hun talenten zijn. Zo danst Willem Tokkie als Troy een swingende Zumba voor zijn auditie, zingt Jelger Knol als Johnny ‘Out here on my own’, een van de bekendste en meest gevoelige nummers uit Fame, krijgt Prince Betorina als Jack de lachers op zijn hand met zijn vertolking van Mozarts Turkse Mars en danst Sonja de Nie (dochter van een overambitieuze moeder, glansrijk vertolkt door Joan Nederlof) een ontroerende Stervende Zwaan uit Het Zwanenmeer.

Net als in het origineel werken de theaterstudenten later aan een toneelstuk, in dit geval Cyrano de Bergerac. Een voor een komen ze, uitgedost met de voor Cyrano kenmerkende lange neus, vanachter het gordijn tevoorschijn. Na een woest gevecht valt Christian op de grond, staat op, zegt ‘Ik ben dood’ en stort vervolgens weer neer. Erg geestig. Voelbaar wordt dat het theater een magische plek is waar dingen kunnen die in het ‘echte leven’ niet kunnen. Dat heeft een bevrijdende uitwerking, op spelers én publiek.

Ik heb dan al een paar keer tranen in de ogen gehad, maar ook heel veel gelachen. FAAM is een ode aan het leven en aan het theater, en laat zien hoe belangrijk het is om te denken vanuit mogelijkheden in plaats van vanuit beperkingen.

Foto: Vincent van Woerkom