Een plattegrond van de Oude Begraafplaats in Purmerend leidt ieder van de toeschouwers naar een grafzerk. De Italiaanse theatermaker Caterina Moroni brengt hier haar locatievoorstelling Un.habitants. De stem van een gids, die tot ons spreekt via een koptelefoon, begeleidt onze theatrale wandeling. Vooraf heeft ieder een bloem gekregen, die we op een grafsteen leggen, zo vraagt ons de gids.
Een van de mooiste zinnen uit de tekst is ‘Waar wil je om herinnerd worden? Door wat je gedaan hebt? Of door wie je bent?’ Omringd door eeuwenoude stenen – de begraafplaats dateert uit de late zeventiende eeuw – stemt deze vraag tot bezinning en nadenken. Onder ‘mijn’ grafsteen ligt Alida begraven, een van de oudste plekken is het, niet ver van een prachtige boom die veldersdoorn heet. De stem vraagt ieder van ons op het groene dekentje te gaan liggen dat naast de zerk ligt, met ook een gieter erbij. We gaan liggen en staren naar de blauwe lucht. Moroni vraagt ons: ‘Heb je ooit eerder op een kerkhof in het gras gelegen?’ Er klinkt muziek van Elvis Presley waarop we geïnviteerd worden te dansen.
Aanvankelijk is Moroni afwezig, totdat ze opeens met haar dochtertje verschijnt. Ze loopt over het grindpad en laat sinaasappels vallen die ze uiteindelijk rangschikt tot een rechte lijn. Dan is ze plots weer verdwenen, nagestaard door het meisje. Haar verstilde performance is in alle respectvolle bescheidenheid groots. We horen poëtische teksten, zoals dat de ik-persoon iemand wil omarmen en aanraken, wang tegen wang en vezel tegen vezel. Eerst verhaalde Moroni over ons lichaam dat bestaat uit miljarden atomen, die zich telkens vernieuwen. Als wij er niet meer zijn, zullen onze atomen zich nog ergens in het universum bevinden.
Het motto dat Moroni aan Un.habitants geeft is ‘May the earth be light to you’. Licht, dat worden we op speciale manier van haar performance. De dood is niet een loodzwaar thema, hoewel de vele aanmaningen die op de stenen tot ons spreken, zoals ‘Rust in vrede’ en ‘Slaap zacht’, ons confronteren met de vergankelijkheid. Eigenlijk, als je erover nadenkt, vallen de woorden ‘dood’ en ‘doden’ niet eens. Dat besef is opeens het mooiste aan de voorstelling: je bent omringd door de dood, maar het blijft onbenoembaar, niet eens tot ons gekomen als een woord. Dat is ook een vorm van poëzie, het verzwijgen. Dat in haar slotperformance de kunstenares zelf plots is verdwenen, maakt Un.habitants tot iets bijzonders. Zo gaat dat dus, afscheid nemen van de aarde, opeens ben jij of zijn je geliefden er niet meer.
Foto: Naomi Koreman
