The immortals van Toneelgroep Oostpool is gekmakend … ja wat eigenlijk? Het is absoluut geen toneel. Lijkt even op videokunst, maar is dat ook niet. Er klinkt luide muziek, maar muziektheater is het evenmin. Ook het etiket performance dekt de lading niet. The immortals ontregelt, overschrijdt alle grenzen, is grappig en irritant, plotloos maar met een duidelijke lijn. De boodschap is na vijf minuten al duidelijk, al claimen de makers die nadrukkelijk niet te hebben.

Voor The immortals, de vijfde theatrale installatie in hun serie Visual statements, lieten Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot zich inspireren door YouTube, en dan vooral door filmpjes die mensen maken in hun eigen huiskamer. Niet alleen door de gelijkvormigheid van veel van die filmpjes – wat een succes is wordt meteen ontelbare malen gekopieerd – maar ook door de niches. In tegenstelling tot Hideous (wo)men, waarin het gescripte verhaal centraal stond, nu de non-discripte wereld, waarbij mensen in een filmpje waarin ze een doos uitpakken onbedoeld veel meer prijsgeven op de achtergrond.

Samen met decorontwerper Wikke van Houwelingen maakten ze een ingenieuze constructie, bestaande uit vier kleine hokjes met daarin de acteurs, die geen onderlinge interactie hebben en die we geruime tijd niet eens te zien krijgen. Wel zien we de filmpjes die ze live opnemen geprojecteerd op vier schermen. Het publiek is rondom deze installatie geplaatst.

Wat zien we zoal? Poepen in een glas, plassen in een bekertje. Gehannes met plastic. Een verwijzing naar het meisje dat haar eigen tampon opat. Maar ook: hoe met een velletje papier een bierflesje open te maken? Hoe medicijnen te smokkelen? Enfin, een bonte stortvloed aan beelden, die zelfs niet ophoudt wanneer de acteurs na een klein uur met zombie-ogen uit de installatie stappen. YouTube is immers voor de eeuwigheid en de knipoog van de makers naar de wereldwijd enorm succesvolle reeks vampierboeken van Alyson Noël is evident.

Dat er vele bizarre filmpjes op YouTube te vinden zijn en dat daar een grote of juist erg kleine groep belangstellenden voor is, tja, dat weten we allemaal eigenlijk al. Dat achter die filmpjes vaak een enorme eenzaamheid schuilt ook. En dat we meer en meer in een virtuele wereld leven waarin we vrijwillig zelfs de intiemste dingen delen is evenmin nieuws. De ‘terreur van het transparante’ noemen Boogaerdt en Van der Schoot het in elk interview, verwijzend naar cultuurfilosoof Byung-Chul Han, die ook al geen onbekende meer is.

Ironisch genoeg dreigen Boogaerdt en Van der Schoot door het succes van eerdere installaties zo zelf te bezwijken onder die transparantie. Ze maakten toch al geen theater voor de massa maar, dankzij alle publiciteit, vooral voor de goed geïnformeerde bezoeker die meteen beaamt: ja, door YouTube worden we allemaal zombies. Eigenlijk precies waar in de jaren zestig bij de opkomst van de tv al voor gewaarschuwd werd, maar nu zenden we zelf. Hoe sterk The immortals op sommige momenten ook is, de theatrale installaties van Boogaerdt en Van der Schoot krijgen meer en meer iets herkenbaars en vertrouwds. Dat kan toch niet de bedoeling zijn.

Foto: Sanne Peper