Als filosoof laat je je natuurlijk niet zo snel van de wijs brengen als de buitenwacht je tot ‘grootste cabaretbelofte in jaren’ bombardeert, ver voor je debuutvoorstelling in première gaat. De verwachtingen voor Het failliet van de moderne tijd van Tim Fransen waren torenhoog en daar heb je als theatermaker toch weinig greep op. Laat het dus maar gewoon zien en horen.

Tim Fransen, afgestudeerd filosoof, won in 2014 met een opmerkelijk, gedurfd en eigenzinnig programma het Leids Cabaret Festival. En nu heeft hij van dat half uur een avondvullende voorstelling gemaakt, mét – jawel – een heuse pauze. Dan kun je het even laten bezinken, mocht je dat nodig hebben.

Fransen heeft zich laten inspireren en bijstaan door de dit jaar overleden ‘denker des vaderlands’ René Gude. En door Friedrich Nietzsche natuurlijk, de held van wie Fransen aan het begin van Het failliet van de moderne tijd een portret op een bureau zet. Samen met een indrukwekkende stapel boeken, waarmee hij een ‘bepaald slag’ cabaretpubliek, dat alleen komt om een avondje makkelijk te lachen, alvast wat nerveus maakt.

Maar vrees niet, Fransen heeft een mooi evenwicht gevonden tussen zijn beide beroepen, filosoof en cabaretier. Dat legt hij ook even netjes uit. De vragen van vanavond zijn: is het leven de moeite waard, valt er te ontkomen aan allesverwoestend cynisme en zo niet, is collectieve zelfmoord aan het einde van zijn programma dan nog onze enige uitweg? ‘Beleef elke cabaretvoorstelling alsof het je laatste is,’ zo varieert hij op een tegeltjeswijsheid van Youp van ’t Hek, ‘zeker dít programma.’ Maar vooruit dan maar, Tim Fransen zal ook enkele piemelgrappen maken en aan het einde wat moppen vertellen. Iedereen blij.

Het is geen hapklare brok die je wordt voorgezet in deze verbale speurtocht naar de zin van ons leven. En Nietzsches beeld van de mens, zoals Fransen het schetst, maakt je niet bepaald vrolijk. God is dood, er is geen gezamenlijk doel meer om naar te streven. We hebben niets meer waaraan we ons individualisme, ons eigenbelang ondergeschikt kunnen maken. Het failliet van de moderne tijd is dat we niet meer in staat zijn gezamenlijk oplossingen te vinden voor onze problemen.

Fransen is geen geboren podiumdier en het zou mooi zijn als er wat meer ‘pit’ in zijn presentatie komt. Die was tijdens de première zeker voor de pauze te monotoon. In de tweede helft kwam Fransen wat los en vloeiden ook de filosofische thema’s en vragen beter samen met de hilarische verhalen, knappe oneliners en vaak 18-karaats grappen waarmee hij ze tastbaar maakt en illustreert.

Een sterk komisch voorbeeld daarvan is zijn betoog dat wij ons niet, zoals de Schotten in de film Braveheart, nog zouden laten inspireren door een leider om ons gezamenlijk dood te vechten voor een ideaal. Wij zouden in cynische vragen en grappen vluchten.

Alle filosofie en de kennis die hij heeft ten spijt, de antwoorden op zijn vragen zitten niet in boeken. Tot dat inzicht komt Fransen als hij het graf van Nietzsche bezoekt. Menselijk contact is de sleutel van het leven en dit – en de muziek – is de enige remedie tegen zelfmoord. Daar komen we toch mooi mee weg als publiek.

Foto: Floren van Olden