Hoe vertaal je het effect van extreme fysieke inspanning naar theater? De jonge choreograaf Rodrigo Sobarzo onderzocht het. In Apnea neemt hij het publiek mee in de ervaring ondergedompeld te zijn in water. Het resultaat is een zintuiglijke performance, die de grenzen opzoekt van wat theater ook kan zijn; etherisch. Apnea is een fascinerende, installatieachtige performance van beeld en geluid.
Een doorzichtig gordijn van plastic, enkele specifieke lampen, een goede geluidsinstallatie en zijn eigen lichaam; veel meer heeft Sobarzo niet nodig om zijn etherische theater landschap te creëren. Bij aanvang van de voorstelling zit Sobarzo – witte broek en wit T-shirt – op de grond voor het immense gordijn achter een geluidsinstallatie. Met zijn vingers bewerkt hij een apparaatje, dat weliswaar klein is, maar een enorm geluid kan voorbrengen. Langzaam, heel langzaam, eindeloos lijkt het wel, zwelt dit geluid aan. Vol is het, indringend en uiteindelijk ook oorverdovend hard.
Halverwege het ‘concert’ zet Sobarzo zijn instrument op de automatische piloot en verpakt hij een kleine speaker op de voorgrond in een vuilniszak. De geluidsgolven doen het plastic bewegen, het is een geestig beeld, dit ademende geluidsboxje. Het komt tot leven. Niet veel later bedekt Sobarzo het echter met een grote laag potgrond, die hij uit een kruiwagen schept. Het geluid dempt. Voor wie al eerder werk zag van Sobarzo komt het gebruik van dit soort materialen niet als een verassing. Houten planken, een zaag; er zijn vaak praktische objecten terug te vinden in zijn visuele werk. Ook wordt er vaak een set opgebouwd om letterlijk en figuurlijk weer af te breken.
In Apnea onderzoekt Sobarzo hoe het is om onder water te zijn. Hij speelt letterlijk met het tijdvacuüm dat ontstaat door het gebrek aan zuurstof en de druk van het water. We zien hem kringen creëren op het plastic gordijn, als hij er lange tijd herhalend tegen slaat met zijn armen, en we horen hoe hij vanuit die beweging opnieuw een soundscape creëert. Alles duurt lang en wordt eindeloos herhaald. Het is een kwestie van overgave.
Onverwacht duikt Sobarzo uiteindelijk achter het plastic gordijn om daar na een lange stilte een wolkendek te creëren met de rookmachine. Prachtig hoe natuurlijke vormen hier het theater indringen en een betoverende wereld scheppen waarin je als publiek mag zwemmen. Tot slot heeft Sobarzo nog een verassend einde in petto, als hij dwalend in de donkere mist op het voortoneel het dunne paarse laserlicht vangt met een zoemende ventilator op zijn rug. Een adembenemend lichtspel ontstaat dankzij draaiende ijzers van het apparaat.
Sobarzo onderzoekt consequent zijn thema en weet zijn expeditie vorm te geven in spannende beelden. Componist, danser, bricoleur en vormgever; hij is alles ineen. Al wil je als publiek na het einde meer, Apnea is een begin en Rodrigo Sobarzo is ongetwijfeld een kunstenaar van wie we nog zullen horen.
(foto: Hanne Nijhuis)
